|
Yerbilimcilere göre; küresel ısınma sadece doğal yaşamı olumsuz etkilemekle
kalmıyor, depremleri de tetikliyor. Yıldız Teknik Üniversitesi Doğa Bilimleri
Araştırma Merkezi Başkanı Prof.Dr. Şükrü Ersoy, küresel
ısınmanın etkisiyle çok büyük buz kütlelerinin erimesinin yerkabuğundaki ağırlık
dengesini etkilediğini ve bunun fayları harekete geçirdiğini söyledi. Ankara
Üniversitesi Jeofizik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Berkan
Ecevitoğlu ise, “Mantıklı gibi görünüyor ancak bilimsel olarak
ispatlanmış değil” dedi.
Küresel ısınmanın etkisiyle kuzey ve güney kutuplarındaki buzul kütlelerinde
ciddi erimeler ve kopmalar yaşanıyor. Bilim adamlarının erimelerle ilgili ilk
uyarısı, okyanuslardaki su seviyesinin gelecek yıllarda belirgin şekilde
artacağı, bazı küçük adaların su altında kalabileceği yönünde. Yerbilimcilerin
gündemini meşgul eden konulardan birisi de bu büyük kütlelerin erimesiyle
yerkabuğu üzerindeki yük dengelerinin değişmesiyle deprem arasındaki ilişki.
Prof. Dr. Şükrü Ersoy, yaklaşık 10 bin yıl önce dünya genelindeki buzul
kütlelerinin 45 milyon kilometrekarelik alanı kapladığını, bugün ise 15 milyon
kilometrekareye düştüğünü hatırlattı
Kıtalar batıya kayıyor
Ersoy, şöyle konuştu: “Küresel ısınmayla beraber buzulların yok olma süreci
de hızlandı. Buzlar eriyince kıtaları oluşturan yer kabuğu yeni bir hareket
düzenine geçiyor. Kıtalar bildiğimiz gibi yanal hareketler gerçekleştiriyor, her
yıl kıtalar 1-2 santimetre batıya kayıyor. Bu yer kabuğundaki gerginliği
etkiliyor, fayları harekete geçirip deprem üretiyor. Buzulların erimesiyle de
düşey hareket oluşuyor. Yer kabuğundaki düşey hareketlilik de deprem üretir.
Buzulların erimesiyle bulunduğu bölgedeki kıta yükseliyor, diğer kıtalar
yükselen kıtanın altına girerek gerginliği oluşturuyor, deprem oluşabiliyor.
Bununla ilgili tam sayısal veriler tabii ki henüz yüzde yüz kanıtlanmış
değil.”
Mantıklı ama kesin değil
Prof. Dr. Berkan Ecevitoğlu ise, bu tezin mantıklı gibi göründüğünü ancak
bilimsel olarak ispatlanmadığı için kesin olarak konuşmanın mümkün olmadığını
söyledi. Ecevitoğlu, “Eğitimli bir kişi tahmin yapınca doğru görünüyor. Böyle
bir tez var. Kutuplardan suların erimesiyle haliyle oralardaki kütle azalması
nedeniyle oralarda bir yükselme, yükselmeyi dengelemek için de bir yerlerde
düşme olması gerekiyor. Bu da pozitif mantık. Ancak bunların hepsi mantıken
tahmin ettiğimiz henüz ispatlayamadığımız şeyler. Ne kadar buzul etkiliyor, ne
kadar kütleyi etkiler bunlar soru işareti şu anda” dedi.
200 yılda su seviyesi yarım metre yükselecek
Bilim adamlarına göre gelecek 200 yılda buzulların erimesiyle okyanuslardaki
su seviyesi yaklaşık 50 santimetre yükselecek. Bin yıl sonra ise buzulların
erimesinin okyanuslardaki su seviyesini 6 metre yükselteceği tahmin ediliyor.
Zaman zaman 50 kilometrekarelik kütleler bile koparak eriyor. Kanada, 1930’dan
bu yana buzullarının yüzde 90’ını kaybetti.
|
