Nükleer Santraller için Yeni Güvenlik Kriterleri

ürkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) tarafından hazırlanan "Nükleer Güvenlik Tüzüğü Taslağı" ile nükleer tesislerin faaliyetleri sırasında toplum ve çevrenin radyasyondan korunmasını sağlayacak yeni güvenlik kriterleri uygulamaya konulacak. AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, nükleer santral için gün sayılan Türkiye’de TAEK de nükleer güvenlik için yeni bir tüzük taslağı hazırladı. Bakanlıklarının onayının ardından Danıştayın görüşüne sunulan taslak, Resmi Gazetede yayımlanmasının ardından yürürlüğe girecek. Nükleer Güvenlik Tüzüğü Taslağı, nükleer tesislere ilişkin faaliyetler sırasında nükleer güvenliğin garanti altına alınması için uyulması ve uygulanması gereken esasları belirliyor. Nükleer tesislere ilişkin faaliyetler sırasında birey, toplum ve çevrenin radyasyondan korunmasını sağlamak üzere uygun koşulların oluşturulması, kazaların önlenmesi veya kaza sonuçlarının hafifletilmesini esasına dayanan nükleer güvenlik şartları, sıkı denetim ve yaptırımlar getiriyor. Tüzüğe göre, "nükleer tesisin kurulacağı sahanın onayı için yer etütleri yapmak, nükleer tesisi inşa etmek, nükleer tesisi işletmeye almak veya işletmeden çıkarmak, nükleer tesiste güvenliği doğrudan ilgilendiren değişiklikler yapmak, uzun süre kapalı kalmış bir nükleer tesisi yeniden işletmeye geçirmek" gibi faaliyetlerde bulunanlar, TAEK’e bildirimde bulunacaklar ve izin isteyecekler. TAEK, bildirime dayanarak, nükleer maddelere ilişkin faaliyetin yürütüleceği tesisin, nükleer güvenliğin göz önüne alınması gerekip gerekmediği değerlendirmesine dayanarak, nükleer tesis kapsamına girip girmediğine karar verecek. Nükleer tesis işletme faaliyetinde bulunanlara "lisans" verilecek, TAEK tarafından verilen bu lisans devredilemeyecek. Güvenlik kriterlerine uymayan şirketlerin lisansları iptal edilecek.

Derinliğine savunma

Tüzük taslağına göre, nükleer tesisin güvenliğine ilişkin tüm faaliyetlerde "derinliğine savunma" stratejisi uygulanacak. Derinliğine savunma stratejisi ile işletme sırasında meydana gelen olayların kazaya dönüşmesini engellemek ve radyasyon veya radyoaktif maddeler ile çalışanlar, halk ve çevre arasında yerleştirilen fiziksel bariyelerin etkinliğini korumak amacıyla hiyerarşik bir yapıda, farklı seviyelerde, içiçe geçmiş, farklı ekipman ve prosedürlerin kullanılması amaçlanıyor.



Kanıtlanmış mühendislik uygulamaları

Taslağa göre, nükleer tesisin yapı, sistem ve bileşenlerinin tasarım, üretim, inşa, test, bakım ve onarımları, uygulanabilirliği ve yeterliği deneyimler veya testlerle kanıtlanmış ve onaylı endüstriyel standartları esas alan mühendislik uygulamalarına dayandırılacak. Nükleer tesislerin güvenliğini etkileyebilecek tüm faaliyetlerde olası insan hataları dikkate alınacak ve hataların önlenmesi, belirlenmesi, düzeltilmesi veya telafi edilmesi ve sonuçlarının hafifletilmesi için sistemler oluşturulacak. Nükleer tesiste ortaya çıkabilecek olan radyoaktif atıklar bir program dahilinde yönetilecek ve atık miktarı radyoaktivite ve hacim bakımından tesisin tasarım kriteri ve işletme deneyimlerine uygun şekilde mümkün ve makul olan en az düzeyde tutulacak. Nükleer tesis inşaatına başlamadan önce tesisin tasarımında, işletmeye geçmeden önce inşa edildiği haliyle tesiste ve işletmeden çıkarma faaliyetlerinde güvenlik hedeflerine ulaşıldığı TAEK’in talep edeceği analiz ve raporlar aracılığıyla gösterilecek.

Saha seçimi ve işletme

Nükleer tesis kurulacak saha, üç ana husus olan çevrenin tesise olabilecek etkileri, tesisin çevreye olabilecek etkileri ve acil durum planlarının uygulanabilirliği dikkate alınarak belirlenecek. Nükleer tesis normal işletmeye başlamadan önce, bir program çerçevesinde, yapı, sistem ve bileşenler ile tesisin bir bütün olarak tasarım hedeflerine uygun bir şekilde inşa edildiği ve fonksiyonlarını gereğince yerine getirdiği testlerle doğrulanacak. Tesis işletmeye geçmeden önce güvenlik güvenlik açısından önemli bütün disiplinleri içeren mühendislik ve teknik destek oluşturulacak ve tesisin tüm ömrü boyunca korunacak. Bir nükleer tesis işletmek üzere TAEK tarafından yetkilendirilmiş kişi tesisi işletmeden çıkarmak ve tesis veya tesis sahasını düzenleyici kontrolden çıkarmakla da yükümlü olacak. Bu tüzük ve ilgili yönetmeliklerde tanımlanan yükümlülükleri yerine getirmeyen, yetki sınırlarını aşan veya ilgili mevzuatı ihlal eden gerçek veya tüzel kişilere tanınan yetkiler, TAEK tarafından kısıtlanacak, askıya alınacak ve iptal edilebilecek.



Nükleer kanunu

Yine TAEK tarafından hazırlanan "Nükleer Kanunu Taslağı" da Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına gönderildi. Kanun, nükleer enerjinin ve iyonlaştırıcı radyasyonun barışçıl amaçla kullanılmasına ilişkin düzenlemeleri içeriyor. Kanun taslağına göre, söz konusu düzenleyici faaliyetler Başbakanlığa bağlı olarak kurulacak olan "Türkiye Nükleer Düzenleme Kurumu" tarafından yürütülecek. İdari ve mali özerkliğe sahip düzenleyici Kurul, "nükleer ve radyoaktif güvenlik, nükleer tesislerin yer değerlendirmesi, inşası, işletmeye alınması ve çıkarılmasından" sorumlu olacak. Ayrıca, radyasyon uygulamaları, atıklar, nükleer malzeme, ithalatı, ihracatı ile personel nitelikleri ve eğitimini denetleyecek. Biri başkan olmak üzere 7 kişiden oluşacak Kurul üyeleri, Yargıtay Birici Başkanlık kurulu huzurunda, görevlerinin devamı sürecince Kurulun işlerini tam dikkat, dürüstlük, tarafsızlık ile yürüteceklerine, kimseye haksız menfaat sağlamayacaklarına ve görevleri süresinde birey, toplum ve çevrenin güvenlik ve emniyetini ön planda tutacaklarına dair yemin edecekler.

Nükleer santral için son teklif verme tarihi 24 Eylül

Bu arada Mersin-Akkuyu’da kurulması planlanan Türkiye’nin ilk nükleer santral için daha önce açıklanan son teklif verme tarihi 24 Eylül 2008’de herhangi bir uzatma söz konusu olmayacağı vurgulandı. Yerli ve yabancı firmaların ilgi gösterdiği ihalede bugüne kadar şartname alan firmalar şöyle: -AECL Atomic Energy Of Canada Limited (Kanada) -Itochu Corporation (Japonya) -Vinci Construction Grand Projets (Fransa) -Suez Tractebel (Fransa-Belçika) -Atostroyexport (Rusya) -KEPCO (Güney Kore-Türkiye) -China Nuclear Power Components Co. (Çin) -Unit Investment N.V. (Hollanda) -Hacı Ömer sabancı Holding (Türkiye) -Alsim-Alarko Sanayi Tesisleri (Türkiye) -Hattat Holding (Türkiye) -RWE (Almanya)