|
Dünya çevre dostu çözümlere yönelirken nostaljik ışıklı ampullere ilgi bir
anda arttı. Restoran tasarımcıları, Thomas Alva Edison'un ilk
ürettiği ampullerin benzerlerinden vazgeçemiyor. 19'uncu yüzyılın popüler
endüstriyel görünümüne sahip şık restoranlarına da gitseniz, sıcak bir atmosfer
yaratmak isteyen zarif salonlara da, bu değişmiyor. Üstelik elektrik tüketimi
son derece yüksek olmasına rağmen. Ampul artık tüm dünyada moda: Almanya'da,
İngiltere'de, Avustralya'da, hatta Hong Kong'daki Disneyland'da.
Fakat mum ışığına benzer olması bakımından hem müşterilerin hem de
restoranların hoşuna giden ampul o kadar yaygınlaşmış durumda ki, ışığı sert
bulan bazıları buna tepki vermeye başladı. Spotted Pig ve
Rusty Knot gibi New York'taki bazı nostaljik mekânların sahibi
olan Ken Friedman, bu modanın "tadının kaçtığını" söylüyor.
Nitekim son girişimi olan Breslin adlı İngiliz restoranbar için
geçen yıl düzenlediği planlama toplantısında da, "Artık ışığı doğrudan veren
ampuller yok!" demiş. Ancak dünyanın her yerinde kehribar renkli lambalar ışıl
ışıl yanmaya devam ediyor. Onların verdiği rahat ve nostaljik hava hâlâ önemli
bir tasarım unsuru olarak görülüyor.
Restoranlarda yemekler kadar atmosfer de önem taşıdığı için aydınlatmaya epey
kafa yorulur ve masraf yapılır. Lüks mekânlarda bunun bütçesi 100 bin doları
bulabiliyor. Bazı ışıklar bazı renklere daha çok yakışır, bazılarını da tatsız
gösterir. Eski moda ampuller ise, flüoresan veya LED lambalardan daha
randımansız olmasına rağmen, küçük sayılabilecek tutarlarla bir ambiyans
yaratabilmektedir. 2001 yılında Gramercy Park'taki Craft
restoranına çağlayan şeklinde Tesla tipi ampullerin
(orijinal Edisonlara benzeyen bir model) reprodüksiyonlarını yerleştiren
Bentel & Bentel firmasının sahibi Paul
Bentel, "Bu ampuller geniş bir yelpazedeki birçok renkte sıcak bir
ışıltı yayıyor. Böyle bir ışıkla kırmızı elma da, yeşil armut güzel görünür"
diyor. Ampul furyası belki de bu Craft olayıyla başladı. İşletme sahibi Tom
Colicchio, ABD'nin her yerinde şube açmaya başlayınca sarı ışık onun bir
özelliği haline geldi ama bu sefer de bir anda binlerce taklitçisi türedi.
Yine de Bob Rosenzweig olmasaydı bunlar belki olmazdı çünkü
eski ampullerin bir hayranı olarak 1980'lerde, New York'un Queens semtindeki bir
mağazanın önünde bu reprodüksiyon ampülleri satan oydu. Rosenzweig şimdi Güney
Carolina'nın Summerville kasabasının dışında, onları koleksiyonculara, tiyatro
aksesuarcılarına ve New Jersey'deki Edison parkının hediyelik eşya dükkânına
satıyor. Dediğine göre başlarda talep artmış. Ancak asıl patlama 2000'den sonra
olmuş. Nedenine gelince, floresan kullanmak zorunda bırakılan tüketiciler
(özellikle San Franciso'dakiler), o kıvrımlı ampullerin görünümünden, süslü
lambalara konan o ampullerin verdiği yeşilimsi renkten nefret etmişler. Ve aynı
sıralar New York restoranlarında bir nostalji furyası başlıyordu.
Rosenzweig'a göre, eski ampuller bugün dünyanın her yerinde moda: Almanya'da,
İngiltere'de, Avustralya'da, hatta Hong Kong'taki Disneyland'da bile. "Herkes
yeşile dönüyor ama biz hâlâ ateş gibi kırmıyız" diyor Rosenzweig. "Ampullerim
hem elektriği çok tüketiyor, hem de klimayı fazla çalıştırıyor" diye ekliyor.
Spotted Pig'den Friedman içinse çevreye duyarlı ve estetiğe daha uygun çok basit
bir çözüm var. Eski zamanlara bir dönüş yaşamak istiyorsanız, "neden gerçek
mumlar yakmıyorsunuz?"
|
