|
İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) 2009
ilk yarı sonuçları ve 2009 ikinci yarı beklentilerine ilişkin hazırladığı
Ekonomik Durum Tespit Anketi sonuçlarında işletmelerin, mevcut
durumdaki olumsuzluğa rağmen, 2009 ikinci yarıya yönelik beklentileri iyimser
çıktı. İSO Başkanı Tanıl Küçük, yılın ikinci çeyreğinde
ekonomide nispi bir toparlanmanın, dipten yukarı çıkışın sinyallerinin gelmeye
başladığını belirterek, "İşletmelerin, yılın ikinci yarısına yönelik
iyimserliklerinde bu sinyallerin etkili olduğunu düşünüyoruz. Ancak ümitten daha
fazlasına ihtiyacımız var. Rehavete kapılmayalım" dedi.
İstanbul Sanayi Odası'nın "Ekonomik Durum Tespiti Anketi" Yönetim Kurulu
Başkanı Tanıl Küçük tarafından dün açıklandı. Anket sonuçlarına göre, olumsuzluk
yaşayan işletmelerin oranı, 2009'un ilk yarısında, 2008 yılı ikinci yarısına
kıyasla daha da arttı, ancak üretim, iç satış, dış satış, yeni siparişler ve
istihdam başta olmak üzere ankette ele alınan beş temel göstergede ikinci yarı
verileri, ilk yarı verilerine göre daha iyimser çıktı. Ankette, iyimser
beklentilere rağmen 2008 ikinci yarıda 80.8 olan üretim endeksi, 2009 ilk yarıda
büyük bir düşüşle 61.5'e geriledi. Raporda, "Bu oran 2001 ilk yarı hariç,
1998'den bu yana karşılaştığımız en düşük değerdir" denildi. 2009 ilk yarıda
üretim endeksi küçüklerde 52.5, ortalarda 70.2, büyük işletmelerde 67.7'lik
oranla, 2008 ikinci yarı değerlerinin oldukça altında seyretti.
Ankete göre 2009'un ikinci yarısında işletmelerin yüzde 19,4'ü üretimlerinde,
yüzde 20,1'i iç satışlarında, yüzde 22,3'ü dış satışlarında, yüzde 21,8'i de
yeni siparişlerinde azalma beklerken, istihdamlarında azalma bekleyen
işletmelerin oranı yüzde 18,5 oldu.
Küçülme
yavaşlayacak
Anket, işletmelerin, ekonomideki küçülmenin 2009 ikinci yarısında
yavaşlayacağı beklentisinde olduğunu ortaya koydu. 2009'un ilk çeyreğinde
ekonominin yüzde 13,8 oranında küçülmesine rağmen, işletmelerin yıl genelindeki
küçülme beklentisi yüzde 4,6 düzeyinde bulunuyor. Anket kapsamında istihdam
hariç diğer tüm göstergelerde olumsuzluk bildiren işletmelerin oranı yüzde 55'in
üzerinde oluştu. 2008 yılı ikinci yarıyı kapsayan ankette işletmelerin yüzde
47,6'sı üretimlerinin bir önceki döneme göre azaldığını belirtirken, bu oran,
2009'un yarısında yüzde 59,6'ya çıktı.
Enflasyonda büyükler
daha iyimser
Çalışmaya katılan işletmelerin ÜFE tahmini ortalaması, yüzde 6,5 ile 2008
yılı gerçekleşmesinin oldukça altında kaldı. İşletmelerin 2009 yılı TÜFE artış
tahmini yüzde 7,1 düzeyinde oldu. TÜFE tahmin ortalaması ölçeklere göre
farklılık gösterirken, büyük ölçekli işletmelerin daha iyimser oldukları
gözlendi. TÜFE tahmini ortalamasının küçük ve orta ölçeklilerde sırasıyla yüzde
7,2 ve yüzde 7,6 büyüklerde yüzde 6,8 olduğu görüldü. Çalışmaya katılan
işletmeler, 2009 yıl sonu dolar kurunu 1,63 TL olarak tahmin etti, 2009 yıl sonu
euro döviz kuru tahmini ortalaması ise yüzde 2,21 TL
oldu.
Darboğazdaki işletme sayısı azaldı
Kriz yılı 2001'de ankete katılan işletmelerin yüzde 73'ü finansman darboğazı
içinde olduklarını bildirirken, bu oran 2008 ilk yarıda yüzde 60,2'ye yükseldi.
2008 ikinci yarıda finansman darboğazında olan işletmeler oranı yüzde 69,9'a
çıkarken, 2009 ilk yarıda ise yüzde 59,9'a geriledi. 2009 ilk yarıda tüm
ölçeklerde finansman darboğazında olduklarını bildiren işletmelerin oranı
azalırken, KOBİ'lerde sorunun daha büyük olduğu ortaya çıktı.
Küçük ölçekli
işletmelerin yüzde 68,4'ü, orta ölçekli işletmelerin yüzde 62,2'si, büyük
ölçekli işletmelerin yüzde 33,3'ü finansman darboğazı içinde olduğunu kaydetti.
Finansman darboğazında olan işletmelerde, kredi maliyeti yüksekliği yüzde
40,2'lik payla ilk sırayı aldı. Çalışmaya göre kriz, yatırım eğilimini de
olumsuz etkiledi. 2009 ilk yarıda işletmelerin yüzde 63,3'ü sabit sermaye
yatırımı yapmadıklarını belirtirken, bu oran 2008 ilk yarıda yüzde 49,8, ikinci
yarıda yüzde 58,7 olmuştu.
İkinci yarı için beklentiler
yüksek
Bu olumsuz rakamlara rağmen ankete katılan işletmeler 2009 yılının ikinci
yarısının, yılın ilk yarısına göre tüm göstergelerde daha olumlu geçeceği
beklentisinde olduğunu bildirdi. 2009 ikinci yarısı için üretim beklentileri
endeksi 121,7 oldu. Bu değer, işletmelerin büyük bir bölümünün 2009 ikinci
yarıda üretimde daha az sorun yaşamayı beklediklerini
gösteriyor.
Rakamlar moralleri yükseltiyor ama
rehavete kapılmayalım
İSO Başkanı Tanıl Küçük, yılın
ikinci çeyreğinde ekonomide nisbi bir toparlanmanın, dipten yukarı çıkışın
sinyallerinin gelmeye başladığını söyledi. İşletmelerin yılın ikinci yarısına
yönelik iyimserliklerinde bu sinyallerin etkili olduğunu belirten Küçük, "Sanayi
üretiminde, şubat ayındaki yüzde 23,8'lik büyük düşüşten sonra, mart ayı ile
başlayan dipten çıkış eğiliminin dört aydır devam etmesi önemlidir. Son olarak
haziran ayında sanayi üretiminde yüzde 9,7 ile tek haneli bir oranın elde
edilmesi iyimserliği ve ümitleri güçlendirdi. Yüzde 9,7 normal koşullarda çok
yüksek bir küçülme oranıdır. Ama içinden çıkıp geldiğimiz olumsuz süreç
nedeniyle bunu 'ehven-i şer' olarak değerlendiriyoruz" dedi. Ancak sanayi
üretiminde hâlâ sıfırın altında olunduğunun unutulmaması gerektiğini kaydeden
Küçük, şunları söyledi: "Fakat, bu söylediklerimiz, dipten çıkışın başlamasını
önemsiz bulduğumuz şekilde anlaşılmamalı. En kötünün geride bırakıldığı
yönündeki kanaatin yaygınlık kazanması önemli. Rakamlar moralleri yükseltiyor.
Moral ve beklentinin yükselmesi, istikrarlı ve kalıcı iyileşmeye geçiş için
olumlu zemin yaratıyor. İyileşmelerin avantajını kullanmalı ama bu rüzgârların
rehavetine kapılmamalı."
Firmalar verimliliğe
yöneldi
Anket işletmelerde iyileşme ve gelişme sağlanan alanları da sorguladı. Buna
göre 2009 ilk yarıda işletmelerin yüzde 59,3'ü maliyetlerini gözden
geçirdiklerini ve düşürdüklerini belirtti. İşletmelerin yüzde 34,5'i ürün
kalitesini yükselttiklerini, yüzde 29'u işgücü verimliliklerini artırdıklarını,
yüzde 28,9'u yeni ürün geliştirdiklerini, yüzde 14,4'ü teknolojilerini
yenilediklerini, yüzde 10,9'u da Ar-Ge çalışmalarına başladıklarını
bildirdi.
|
