Tarihi 'İlgisizlik' Çürüttü

b>Korunmaları için Ayasofya Müzesi'nin rutubetli deposuna kilitlenen tarihi ikonalar çürüdü. Bakımsızlıktan harap olan 600 ikonadan 50 - 60 tanesi kurtarılabilecek halde...

Türkiye'nin dört bir yanından toplanıp korunmak üzere Ayasofya Müzesi'ne gönderilen ikonalar, bakımsızlıktan çürüyor.

Dünyanın sekizinci harikası olmaya aday Ayasofya'da 600 ikonadan 50 - 60 tanesi sağlam kalabildi. Oysa altı ayda bir depo 2 - 3 milyar lira harcanarak ilaçlansa bu tarihi eserler korunabilecekti.

İkonaların içler acısı durumuna, 'korunmak için' saklı tutulduğu 'Papaz Odası' olarak adlandırılan depoya girdiğimizde şahit olduk.

Tozdan görülmeyen, tahta kurtları tarafından lime lime olmuş ikonalar, yerlere saçılmıştı. Bu çok değerli tarihi eserler toz ve pislik içinde üst üste yığılmıştı. Papaz elbiseleri, el yazması İncillerin de bulunduğu deponun kapısı yıllarca açılmamış, içerisi rutubet ve havasızlıktan küf kokuyordu.

Korunmak için gönderildi

Tarihi ikonalar Ayasofya'nın 1935 yılında müze olmasıyla birlikte İstanbul ve Anadolu'nun çeşitli il ve ilçelerindeki kapanan kiliselerden gönderildi. Özellikle mübadeleden sonra yaşanan göçle birlikte boşalan Rum köylerindeki kiliselerden toplanan onlarca ikona, Aysofya Müzesi'ne taşındı. Tarihi eser kaçakçılarının elinden alınan ikonalar da müzeye teslim edildi.

Ancak Ayasofya Müzesi yetkilileri, eserleri sadece depoya koymakla yetindiler. Bir müze deposunda mutlaka bulunması gereken nem ve ısı ayarlayıcının olmadığı depoda, ahşap ikonalar için periyodik ilaçlama bakımı da yapılmadı. Ayasofya Müzesi'nin galeri katında bulunan deponun camları da kapalı tutulduğu için depo havasız bırakıldı.

1.5 ay önce göreve başlayan Ayasofya Müze Müdürü Seraceddin Şahin, deponun halini görünce, durumu Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne bildirdi. Genel Müdürlüğün izniyle bir taraftan tespit, diğer yandan sağlam kalan ikonaları kurtarma çalışmaları başlatıldı.

Manzara korkunçtu

Papaz Odası'na girdiğinde gördüğü manzaranın çok kötü olduğunu belirten Şahin, şunları söyledi: "İkonalar etrafa saçılmıştı. Üzerlerinde kurtlanma, dökülmeler vardı. Zaten oraya bırakılan sağlam ikona kısa sürede tanınmaz hale gelir. Toz, havasızlık depoya hâkim. Ahşap ve eski malzeme olduğu için nem bunları yok etmiş."

Restorasyon ve Konservasyon Merkezi uzmanlarınca önümüzdeki hafta bakıma başlanacağını kaydeden Şahin, sözlerini şöyle sürdürdü: "Aynı zamanda ilaçlama yapılacak. 600 ikonadan geriye envanterlik özelliğine sahip, müzede sergilenebilir halde 50 - 60 ikona kaldı. Bakımlarını yaptıktan sonra Aya İrini Müzesi'nde sergileyeceğiz."

İkona nedir?

Ortodoks Hıristiyan tarihinde ibadet edilen ve halkın gözünde büyük kutsallık taşıyan tahta üzerine boya ile yapılan dini resimlere ikona deniyor. Genellikle Hz. İsa, 12 Havariler ve Hz. Meryem tasvir ediliyor. Özellikle 840 tarihinden sonra ikona yasağı kalktığından, Anadolu'da bir sanat olarak varlığını yüzyıllarca sürdürdü. Ayasofya Müzesi'nde 16. yüzyıldan kalan ikonalar da bulunuyor. Tarihi eser kaçakçılarının en çok peşinden koştuğu eserlerin başında geliyor.