TOKİ'nin Müteahhiti Esnafı Çarpıyor

"Bu şirketin İpsala esnafına vurgunu 200 bin YTL'nin üzerindedir. Borçlarımızın peşinden çok koştuk. Kimi esnaf şirketi mahkemeye verdi. Kimi umudunu tamamen yitirdi. 'Borcunuzu ödeyin' dediğimizde tehdit bile edildik."
İpsala'da elektrikçi olarak çalışan küçük esnaf Suat Batı'nın İzmir merkezli Çakarlar İnşaat hakkındaki bu sözleri Türkiye'nin birçok kentindeki esnafın ortak sorununu yansıtıyor. Suat Batı, tıpkı onlarca başka esnaf gibi Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'ndan (TOKİ) ihale alan ve sonra iflas ettiği gerekçesiyle şantiye alanını terk eden müteahhitlik firmalarının borçlandığı esnaftan sadece biri.

Üstelik bu firmalar işi yarım bıraktıkları, bölgedeki esnafa binlerce YTL'lik borcunu ödemediği halde TOKİ'den yeni ihaleler almaya devam ediyor. Hakkında iflas ertelemesi kararı bulunan firmaların bile TOKİ'den yeni ihale alması bu konudan habersiz olan bölge esnafını isyan ettirmiş durumda. Müteahhit firmaların TOKİ'nin adını kullanarak kendilerinden alışveriş yaptığını söyleyen esnaf, "Elimizde çek, senet olsa bile bu firmadan birşey almanız imkânsız. Çünkü hakkında iflas ertelemesi kararı var. Hiç faiz işlemeden aylarca yıllarca beklemeniz lazım ki size sıra gelsin alacağınızı alın. Anlamadığımız nokta, TOKİ başka yerlerde işini yarım bırakmış, hakkında iflas ertelemesi kararı bulunan bir firmaya nasıl tekrar tekrar ihale veriyor" diyor.

Hükümetin krizin sigortası olarak gördüğü TOKİ, 58. AK Parti hükümetinin Acil Eylem Planı doğrultusunda Planlı Kentleşme ve Konut Seferberliği ile eylül ayı itibari ile 81 il ve 486 ilçede toplam bin 148 şantiyede 334 bin 784 konut, bin 632 adet de okul, hastane, camiiden oluşan sosyal donatı üretti.

Bugün gelinen noktada TOKİ'nin iş verdiği müteahhit firmaların büyük çoğunluğu ekonomik sıkıntıda. Firmaları ekonomik sıkıntıya sokan en önemli neden TOKİ'nin Kamu İhale Yasası'na dayanarak en ucuz teklifi kabul etmek zorunda olması. İhaleleri alan firmaların birçoğunun finansal açıdan güçlü sermaye yapılarının olmaması sorunu tırmandırırken piyasa koşullarına dayanamayıp, projeyi yarım bırakarak şantiye alanından çekilen firma sayısı hızla artıyor.
 
Eskişehir'de kavga ölümle sonuçlandı

TOKİ projelerini üstlenen firmalar ile esnaf arasındaki tartışmalar, sadece şikayet ya da mahkeme koridorlarında değil bazı durumlarda tatsız olaylarla sonuçlanıyor. Geçen yıl Eskişehir'de yaşanan bir olay vahim örneklerden birini oluşturuyor. TOKİ'nin gerçekleştirdiği konut projelerinin iflas eden müteahhitler yüzünden Eskişehir ekonomisine 6-7 milyon YTL kayıp yaşattığını ve sonucu ölüme kadar uzanan kavgalara neden olduğunu söyleyen Eskişehir Ticaret Odası Meclis Başkanı Alaattin Çam, olayı şöyle anlatıyor: "TOKİ müteahhidi ile esnafı karşı karşıya getiren proje, 2004 yılında ihale edilmişti. 644 konutluk projeyi alan firmalardan biri de İşcan Mühendislikti. Firma projeyi yüzde 73'e kadar tamamladı. Fakat gerisini getiremedi. Bu arada esnafa borçlandı. Alacağını isteyen esnaf ile müteahhit arasındaki kavga ne yazık ki ölümle sonuçlandı. Abdullah İşcan bu kavgada öldü. Eskişehir'de esnaf son bir kaç yıldır TOKİ problemi ile yatıp kalkıyor."

TOKİ'den ihale aldıktan sonra projenin başlangıç aşamasında bölge esnafından inşaat malzemeleri, gıda ve akaryakıt gibi ürün alışverişi yapan, daha sonra ise ekonomik sıkıntıları öne sürerek ödeme yapmayan firmalardan biri de Çakarlar İnşaat. Edirne-İpsala'da gerçekleştirilecek 160 adetlik konut, ticaret merkezi, cami ve şadırvan ihalesine 13.4 milyon YTL'lik teklif vererek işi alan İzmir merkezli Çakarlar İnşaat, bir süre sonra projeyi yürütemeyeceğini söyleyerek çekiliyor. Müteahhit firmanın bölge esnafına yaptığı borç miktarı ise yaklaşık 200 bin YTL. Paralarını şirketten alamayacaklarını anlayan esnaf, TOKİ'ye şikayetinden sonuç alamayınca mahkemeye başvuruyor. Ancak iflas erteleme alan firmaya dokunamıyor.