Türkiye Karbon Ticaretine Seyirci

Küresel ısınma nedir?

Atmosfere salınan zehirli gazların sera etkisi yaratmasıyla sıcaklık artıyor. 1860'tan beri tutulan kayıtlar, sıcaklığın ortalama 0.7 derece arttığını gösteriyor. Önlem alınmazsa 21. yüzyıl sonunda küresel sıcaklığın 2 derece artacağı tahmin ediliyor. Küresel ısınma Türkiye'yi de etkileyecek. Yine tahminlere göre, Ege ve Akdeniz kıyıları boyunca yağışlar azalacak ve Karadeniz kıyısı boyunca artacak. Kar kalınlığında 200 mm'ye ulaşan azalmalar olacak. Tarımsal üretim potansiyeli değişecek.
 
Karbon ticareti nedir

Kyoto Protokolü zehirli gazları, bunları üretenleri bir bedel ödemeye zorlayarak azaltmayı amaçlıyor. Protokolü imzalayan ülkeler zehirli gazları kademeli olarak belli değerlerin altına indirmek zorunda. İşte bu protokol 2005'te karbon ticaretini de başlattı. Ülkeler ve şirketler karbon salım haklarının altında kaldıklarında, bu miktarı izinleri aşmış başka bir ülke ya da şirkete satıyor.
 
Zorunlu pazar

Kyoto Protokolü'ne üye ülkeler arasında yapılan ticareti içeriyor. Londra ve Şikago borsalarında, 1 ton karbondioksiti atmosfere bırakmanın karşılığında ödenmesi gereken karbon fiyatı arz talebe göre değişiyor. Zorunlu pazarda bir ton karbonun fiyatı, 19-25 euro arasında. Çin, Hindistan, Brezilya, Meksika, Güney Kore, Rusya, Ukrayna, Kanada, Avrupa Birliği, Japonya, Avustralya ve Yeni Zelanda sertifikalı karbon kredisi net satışı yapıyor.
 
Gönüllü pazar

Gönüllü pazarda şirket, birey ya da organizasyonlar, saldıkları karbonun karşılığı olan parayı diğer ülkelerdeki çevreci projeleri finanse etmek için veriyor. Şirketler, bunu kendi sosyal sorumluluk projeleri, imajları ve pazarlama aktiviteleri için gönüllü olarak yapıyor. Bu pazarda bir tarafta temiz enerji üreten şirket diğer tarafta fazla salım yapan şirket bulunuyor. Piyasada fiyatlar 3-12 euro arasında değişiyor.
 
Türkiye pazarı ne durumda

Zorlu, Bilgin, Demirer, Dost, Akenerji, Rönesans, Ayen, İSTAÇ gibi şirketlerin sahip olduğu 45 proje bazında karbon ticareti yapılıyor. 2008 sonunda Türkiye'deki mevcut projelerin toplam karbon salımı 4.5 milyon ton civarında. Yani 30 milyon dolarlık bir pazar söz konusu. Ancak sektör temsilcilerine göre Türkiye pazarın yüzde 50'sini elinde tutabilecek potansiyele sahip. Bu da 300 milyon dolardan fazla bir gelir anlamına geliyor ki, pazarın 2010 tahmini krize rağmen 1 milyar dolar.