|
Akın Nalça Kitapları’nın yeni ürünü bir “ikiz kitap”:
Uğur Tanyeli’nin kaleme aldığı “Türkiye’nin Görsellik
Tarihine Giriş” ile Ali Taptık’ın fotoğraflarından
oluşan “İstanbul’u Resmetmek”... Farklı
oldukları kadar biribirlerini tamamlayan bu iki çalışma, aynı gövdeyi ayna
imgesi gibi sırt sırta paylaşarak yayın dünyasının "Siyam ikizleri"ni
oluşturuyor. Türkiye’nin "Görsellik Tarihi"ni inceleyen kitapta, dünün görsellik
üretimini minyatürden ibaret sananlara da, çağdaş görselliği güzel veya sorunlu
çevre fotoğraflarından ibaret düşünenlere de farklı bir resim gösterme çabası
ortaya konuyor.
Uğur Tanyeli’nin yazdığı “Türkiye’nin Görsellik Tarihine
Giriş”te kuramsal olarak söyleneni, Ali Taptık’ın
fotoğraflarından oluşan “İstanbul’u Resmetmek” bölümü, görsel belgelerle
anlatıyor. Tanyeli’nin tasvir ettiği yüzlerce yıllık görsel üretim kıtlığına,
Taptık daha önce görselleştirilmemiş, tekinsiz, korkutucu, alabildiğine yabancı
ve uçsuz bucaksız yeni bir İstanbul resmederek yanıt veriyor.
Tanyeli’nin metni Türkiye’de dünün görsel üretim alışkanlıklarını
anlatırken, Taptık’ın fotoğrafları görsel imkân ve taleplerin yaşadığı bugünkü
açılıma dikkat çekmekte.
Fotoğraflarda daha önce görmeye alışık
olmadığımız estetize edilmemiş ve daha da önemlisi, bildik kentsel sorunlara
indirgenmemiş başka bir İstanbul ve İstanbullu var.
Dolayısıyla bu ikiz
kitap, dünün görsellik üretimini minyatürden ibaret sananlara da, çağdaş
görselliği güzel veya sorunlu çevre fotoğraflarından ibaret düşünenlere de
farklı bir resim gösterme niyetinde.
Türkiye’nin "Görsellik Tarihi" çok
az yazılmış, bunu yaparken de daha çok sanat tarihi meselesi olarak ele alınmış
ve “sanatta Batılılaşma” sorunsalı çerçevesinde düşünülmüş bir konu. Sunulan
kitapta ise görsellik tarihi, fiziksel gerçekliğin teknik araçlarla ifade
edilmesi ve aktarılması yönüyle ele alınıyor.
Ele alınan konu, çok geniş
bir malzemeyle uğraşıldığı düşüncesini yaratsa da kitap bunun tam aksini ortaya
koyuyor ve Türkiye'deki görsel ürün kıtlığını sorguluyor. Bunu yaparken de
yoksunluk ve/veya kıtlığın ne denli acıklı olduğu değil, o mahrumiyete rağmen
16'ıncı yüzyıldan bugüne, kimi kültür pratiklerinin nasıl yürütülebildiği
anlatılmaya çalışılıyor.
“Türkiye’nin Görsellik Tarihine
Giriş”, resime, fotoğrafa ve diğer görsel teknolojilere değinirken,
Osmanlı mimarlığının teknik arka planında yer almasına rağmen bugüne kadar ihmal
edilmiş olan Osmanlı ölçüm teknolojisi tarihinin bilinmezlerini de aydınlatmayı
deniyor. Mimar Sinan’ın yaşamını öyküleyen metinlerde adı geçen
“havayi terazi” adlı arazi ölçüm aracının kullanımı da ilk kez
bu kitapta açıklanıyor. Böylelikle, Kırkçeşme suyolunun yapımı anlatılırken 16.
yüzyıl belgelerinde varlığından söz edilen, fakat uzun zamandır ne olduğu
saptanamayan bir aletin tanımlanması mümkün oluyor.
Kitabın tasarımını,
diğer Akın Nalça Kitapları’nda olduğu gibi yine Bülent Erkmen
üstlendi. Erkmen, Türkiye görsellik tarihini; biri görsellik üretimini yapan,
diğeri ise bu üretimin toplumsal ve teknik arkaplanını tanımlayan iki öznenin,
Taptık ve Tanyeli’nin karşıt ancak biririni tamamlayan işleriyle
kitaplaştırıyor. Böylelikle, görsellik üretiminin iki temel anlatım aracı olan
sözle resmi, tarih boyunca kavgalı olan o "Siyam ikizleri"ni bir aradalığa
mahkum ediyor.
Akın Nalça Kitapları
Mekân ve
sergileme tasarımı konusunda hizmet veren Terminal’in
kurucusu ve genel müdürü Akın Nalça’nın 2003 yılında başlattığı
yayın projesi, tasarım disiplinlerine düşünsel ve kalıcı bir tartışma süreci
sağlama hedefiyle, her sene yeni bir kitap yayımlamayı sürdürüyor.
Akın
Nalça Kitapları’nın ilki, 2003'te yayımlanan, Bülent Tanju’nun kaleme aldığı
“Mimarlıkta Sıfır Noktasını Aramak? Han Tümertekin’in Yapıları-Yaptıkları
Üzerinden Mimarlık Okumaları”. Onu, Uğur Tanyeli’nin kaleme aldığı “İstanbul
1900-2000 – Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden Okumak”, Faruk Ulay’ın “Sürekli
Bir Yenilginin Gölgesinde – Grafik Tasarım Manifestosu”, Celal Üster’in
derlediği tasarım üstüne 600’ü aşkın özdeyişten oluşan “Tasarımın Özüsözü” ve
“Tereddüd ve Tekerrür – Mimarlık ve Kent Üzerine Metinler 1873-1960” takip etti.
Şubat 2010 itibariyle serinin yeni kitabı, “Türkiye’nin
Görsellik Tarihine Giriş: İstanbul’u Resmetmek” de, kitapçılardaki ve
kitaplıklardaki yerini alıyor.
Uğur Tanyeli / Ali Taptık, Türkiye’nin
Görsellik Tarihine Giriş: İstanbul’u Resmetmek, konsept ve tasarım: Bülent
Erkmen, Akın Nalça Kitapları, İstanbul, 2009, 147+246 sayfa. ISBN 978 975 92059
5 9
|
