Tuzla'dan Kötü Kokular

oğma büyüme Tuzlalı Serdar Denizalp, sekiz yıldır sabaha karşı korkunç bir kokuyla uyanmaktan dertli: "Büyükşehir'e, Tuzla Belediyesi'ne gittik. Hiçbir kurum çözüm üretmedi. Sabaha karşı yoğun bir koku geliyor. Genzi yakıyor, uykumuzu kaçırıyor."

İstanbul'un emlakta yükselen yıldızı Tuzla, aynı zamanda sanayinin en yoğun olduğu bölgelerden. Tuzla'da beş organize sanayi bölgesi var: Tuzla, Deri, Boya, Kimya ve Mermer organize sanayi bölgeleri. Organize bölgelerin dışında da yüzlerce fabrika faaliyette. Bölgede birçok sanayi kuruluşunun kanalizasyon bağlantısının dahi olmadığı, foseptik çukuru kullandıkları iddia ediliyor. Bölgenin tek deresi Umur Deresi'ne de birçok fabrika atıklarını bırakıyor. Bu atıklar daha sonra kolektörlerle İSKİ'nin Tuzla Arıtma Tesisi'ne geliyor. Ancak İSKİ'nin tesisi sadece evsel atık sularını arıtabiliyor. Oysa sanayi kuruluşlarının atıkları kimyasal atık da içeriyor.

Göğüs hastalıkları uzmanı tıp doktoru Tülay Törün koku sorununu bilmeden bir yıl önce Postane Mahallesi'nden ev almış. "Böyle bir kokunun olduğunu bilseydim ev almazdım" diyor, "Yazın akşam saatleri kanalizasyon kokusu oluyor. Sabah 03.00'ten 09.00'a kadar da solunum yollarında yanmaya neden olacak şekilde kimyasal koku yayılıyor." Fatma Çelikparmak'sa eski Tuzla'yı özlüyor: "Koku yüzünden mahalle değiştirdim. Belediyeye şikâyet ettik. Umursamadılar."

Muhtarlar da dertli
Tuzla Şifa Mahallesi Muhtarı Hasan Kır, "Deri sanayiden gelen koku vardı. İlaç fabrikasının kokusu bizi mahvediyor. Bakanlık cezalar kesiyor ama önlem alınmasını bekliyoruz" derken İSKİ'nin arıtma tesisine yakın mahallelerden Postane Mahallesi Muhtarı Halit Aydoğan da "Sürekli toplantı yapılıyor ancak aralıklarla koku devam ediyor. Önceki yıllara göre şikâyetler azaldı. Arıtma tesisi kurulduğundan beri koku var" diye konuşuyor.

Tuzla Belediye Başkanı Mehmet Demirci ise sorularımızı cevapsız bırakarak sorumluluğun belediyede olmadığını söyledi. Tuzla Kaymakamı Fahri Keser'e göre 'koku son yıllarda biraz azaldı'. Keser, İSKİ'nin arıtma tesisisin yetersiz olduğunu ancak bu konuda Büyükşehir Belediyesi'nin rehabilite projesi olduğunu belirtti.

'Ceza kesiyoruz ama...'
İl Çevre Müdürü Mehmet Emin Birpınar "Bölgedeki tüm sanayi bölgesinin bu sorunda payı var" dedi, "Deri sanayinin olduğu her yerde koku problemi vardır. Ayrıca bölgede bir dere var ve bu dereye zaman zaman diğer sanayi kuruluşları da atıklarını bırakıyor. Bir yılda toplam 1.5 milyon YTL çevre cezası kestik. Arıtması bulunmayan fabrikalara kapatma cezaları da verdik. Ancak bu çözüm değil. Deri sanayi yavaş yavaş bölgeyi terk ediyor. Tamamen kalktığında ve bölgedeki göletlerin tamamen rehabilite edilmesiyle bu sorun giderilebilir. Bazı zamanlarda da kaçak atık deşarj edildiğini tahmin ediyoruz. Bunları tespit etmek zor."

Mermer Organize Bölgesi yöneticisi Cemalettin Yiğit, kokunun Deri Organize Sanayi Bölgesi'nden geldiğini belirterek kullanılan arıtma tesisinin eski bir teknoloji olduğunu söyledi: "Mermer Organize Sanayi Bölgesi'nde tesisler kendi arıtmasını yapıyor. Eğer kaçak deşarj yapılıyorsa bu bizden değil, organize sanayi bölgelerinin haricinde yüzlerce muhtelif sanayi kuruluşundan kaynaklanıyordur. Bizim atıklarımız sürekli kontrol ediliyor."

Deri Organize Sanayi Bölgesi Yöneticisi Kadir Evin ise topu diğer sanayi kollarına attı:

"Tuzla'nın yerlisi olarak ben de yıllardır koku sorunuyla yaşıyorum. Deri Organize Sanayi'nin kendi arıtma tesisi var ve bu tesis 24 saat çalışıyor. Diğer sanayi kuruluşlarında böyle ortak bir arıtma sistemi söz konusu değil. Aylık 450-500 bin YTL arıtma için para harcıyoruz. Bizim haricimizde dört organize bölge daha var. Buralarda bazı tesislerin kanalizasyonu bile yok. Atık arıtmayı bırakın, atıkları direkt dereye bırakıyorlar. Hâlâ foseptik çukurları kullanan tesisler var. Ancak sorun hepimizin, tüm kurumların Tuzla'daki kokuda sorumluluğu vardır."

'Koku'nun geçmişi
Tuzla'nın koku problemi ilk olarak Tuzla Kaymakamlığı'nda 2004 yılında yapılan toplantıyla kayıt altına alındı. Haziran 2005'te Deri Organize Sanayi'de yapılan toplantıda, yöneticiler kendi arıtmalarının olduğunu belirterek sorumluluğun atık arıtma tesisleri olmayan diğer sanayi bölgelerinden kaynaklandığını ileri sürdü.
Bir diğer toplantı da 27 Mayıs 2005'te İSKİ'nin Tuzla biyolojik arıtma tesislerinde yapıldı. Tesis işletme şefi Şehnaz Özdemir Tuzla'daki tesisin neredeyse tüm Anadolu yakasına hizmet verdiğini ve kapasitesinin yeterli olmadığını, ayrıca bölgedeki sanayi kuruluşlarının atıklarını İSKİ arıtma tesislerine bıraktığını ve bunun da kokuya neden olduğunu belirtti.