|
Gaziantep'in Nizip ilçesi Belkıs köyü yakınlarında bulunan, dünyanın en
değerli mozaiklerinin çıkarıldığı Zeugma Antik Kenti'nde, Birecik Baraj
Gölü'nün kıyısında Türkiye'nin ilk Arkeolojik Eserler
Restorasyon Merkezi kuruluyor. Kültür ve Turizm
Bakanlığı'nın onay verdiği, 30 milyon liraya mal olması beklenen
merkezin 10 ayda tamamlanması planlanıyor. Gaziantep Kültür ve Turizm Müdürü
Salih Efiloğlu, Türkiye'nin ve Orta Doğu'nun en büyük
Arkeolojik Eserler Restorasyon Merkezinin 270 bin metrekare alanda inşa
edileceğini, bölge ve komşu ülkelerdeki potansiyelin değerlendirileceğini
söyledi.
Efiloğlu, şöyle devam etti: ''Kültür ve Turizm Bakanlığına teklifte bulunduk,
'Arkeolojik Eserler Restorasyon Merkezine ihtiyacımız var' dedik. 2006 yılında
bize tahsisli 270 dönüm arazimiz göl kenarında. Bu arazide böyle bir oluşum
olabilir mi diye istişarede bulunduk, bakanlık 'olabilir' dedi. Hatta bu projeyi
bakanlığımız çok beğendi, 'Gaziantep'in ihtiyacıdır' dedi ve onayladı. Biz de bu
karar üzerine hemen çalışmaya başladık. Bu nedir, hem ülkemizdeki hem komşu
ülkelerde bulunan arkeolojik eserlerin restorasyonu, konservasyonu yapılması,
depolanması, hayata geçirilmesi, korunması, pahalı ama getirisi çok olan bir
yatırım. Çünkü komşu ülkelerde de böyle bir oluşum, böyle bir restorasyon
merkezi, depo müze anlayışı yok. Önce peyzaj çalışması yapılacak, bunun sonunda
bu yılın ortalarında sanıyorum projeyi başlatacağız, 2011 yılında biter diye
düşünüyorum.''
Suriye ve Irak'ın da son derece zengin kültür varlığına, arkeolojik eserlere
sahip olduğunu ifade eden Efiloğlu, şunları kaydetti: ''Bu iki ülkenin de böyle
bir talebi olacağını biliyorum. O bölgeye sıkça gidiyoruz. Bakanlığımız da
bölgede böyle bir potansiyel olduğunu göz önünde bulundurdu, Gaziantep tercihi
doğru bir tercih diye düşündük. Tabii diğer ülkelerde de böyle bir talep
olabilir. Çünkü bu anlamda böyle geniş kapsamlı, hem depo müze hem kazı evi hem
restorasyon merkezi hem konservasyon merkezi ve birlikte böyle bir komple oluşum
başka bir ülkede yok, Türkiye'de de yok. Bölgesel olarak araştırdığımızda
Mardin'den tutun da Diyarbakır'a kadar Suriye'de olsun, komşu ülkeler Irak'ta
olsun, hele savaş sonrasında Irak'ta büyük talan oldu, müzelerin yağmalanması,
yıkılması, bu konuda o bölgelere yardımcı olabiliriz diye düşünüyorum. Dönüşümü
de son derece hızlı olacaktır bunun. Çünkü depomuz mozaik ve diğer tarihi
eserler bakımından son derece zengin. Depomuzda 450-500 metrekare mozaik
bulunuyor. Bunlar restorasyon ve konservasyon bekleyen eserler. En kısa sürede
geri dönüşümü olur. 5 yıldan daha aşağı bir sürede bunun dönüşümü
gerçekleştirilecektir. Gaziantep için ekonomik olarak büyük bir girdi, istihdam
bakımından büyük bir kazanç olacak.''
Zeugma Antik Kenti
Zeugma Antik Kenti, MÖ 300'de Büyük İskender tarafından ''Selevkeia ad
Euphrates'' adıyla kuruldu. Romalı Komutan Pompeius MÖ 64'te kendine yaptığı
yardımlar karşılığında kenti 1. Antiokhos'a verdi. Kommagene Krallığı'nın 4
büyük şehrinden olan kent, MÖ 31'den itibaren tamamıyla Roma İmparatorluğu'na
bağlandı ve ''köprü'', ''geçit'' anlamına gelen ''Zeugma'' adını aldı. Roma
döneminde büyük bir zenginlik ve ihtişam yaşayan Zeugma, MS 256'da Sasani Kralı
1. Şapur tarafından ele geçirilerek yakıldı ve yıkıldı. Zeugma'da ilk kazı,
kaçak kazı ihbarı üzerine Gaziantep Arkeoloji Müzesi Müdürlüğünce 1987'de
yapıldı. Kazıda oda biçimli aile kaya mezarı, mezarın sahiplerine ait heykeller
bulundu. Antik kentte ikinci kazı 1992'de yine kaçak kazı ihbarı üzerine
Gaziantep Arkeoloji Müzesince yaptırıldı. Bu kazıda taban mozaiği ve ilk villa
gün ışığına çıkarıldı.
Antik kentin önemli bir bölümünün GAP kapsamında inşa edilen Birecik
Barajı'nın göl suları altında kalacak olması nedeniyle 1993'ten itibaren yerli
ve yabancı bilim adamlarından oluşan çok sayıda ekip, Zeugma Antik Kenti'nde
kurtarma kazıları yürüttü. Bu kazılarda gün ışığına çıkarılan eserlerin en
önemlileri olan mozaikler, Mars heykeli, duvar resimleri ve kil mühür baskı
koleksiyonu, Gaziantep Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor.
|
