Zeugma Antik Kenti'nde Dev Yatırım

Gaziantep'in Nizip ilçesi Belkıs köyü yakınlarında bulunan, dünyanın en değerli mozaiklerinin çıkarıldığı Zeugma Antik Kenti'nde, Birecik Baraj Gölü'nün kıyısında Türkiye'nin ilk Arkeolojik Eserler Restorasyon Merkezi kuruluyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın onay verdiği, 30 milyon liraya mal olması beklenen merkezin 10 ayda tamamlanması planlanıyor. Gaziantep Kültür ve Turizm Müdürü Salih Efiloğlu, Türkiye'nin ve Orta Doğu'nun en büyük Arkeolojik Eserler Restorasyon Merkezinin 270 bin metrekare alanda inşa edileceğini, bölge ve komşu ülkelerdeki potansiyelin değerlendirileceğini söyledi.

Efiloğlu, şöyle devam etti: ''Kültür ve Turizm Bakanlığına teklifte bulunduk, 'Arkeolojik Eserler Restorasyon Merkezine ihtiyacımız var' dedik. 2006 yılında bize tahsisli 270 dönüm arazimiz göl kenarında. Bu arazide böyle bir oluşum olabilir mi diye istişarede bulunduk, bakanlık 'olabilir' dedi. Hatta bu projeyi bakanlığımız çok beğendi, 'Gaziantep'in ihtiyacıdır' dedi ve onayladı. Biz de bu karar üzerine hemen çalışmaya başladık. Bu nedir, hem ülkemizdeki hem komşu ülkelerde bulunan arkeolojik eserlerin restorasyonu, konservasyonu yapılması, depolanması, hayata geçirilmesi, korunması, pahalı ama getirisi çok olan bir yatırım. Çünkü komşu ülkelerde de böyle bir oluşum, böyle bir restorasyon merkezi, depo müze anlayışı yok. Önce peyzaj çalışması yapılacak, bunun sonunda bu yılın ortalarında sanıyorum projeyi başlatacağız, 2011 yılında biter diye düşünüyorum.''

Suriye ve Irak'ın da son derece zengin kültür varlığına, arkeolojik eserlere sahip olduğunu ifade eden Efiloğlu, şunları kaydetti: ''Bu iki ülkenin de böyle bir talebi olacağını biliyorum. O bölgeye sıkça gidiyoruz. Bakanlığımız da bölgede böyle bir potansiyel olduğunu göz önünde bulundurdu, Gaziantep tercihi doğru bir tercih diye düşündük. Tabii diğer ülkelerde de böyle bir talep olabilir. Çünkü bu anlamda böyle geniş kapsamlı, hem depo müze hem kazı evi hem restorasyon merkezi hem konservasyon merkezi ve birlikte böyle bir komple oluşum başka bir ülkede yok, Türkiye'de de yok. Bölgesel olarak araştırdığımızda Mardin'den tutun da Diyarbakır'a kadar Suriye'de olsun, komşu ülkeler Irak'ta olsun, hele savaş sonrasında Irak'ta büyük talan oldu, müzelerin yağmalanması, yıkılması, bu konuda o bölgelere yardımcı olabiliriz diye düşünüyorum. Dönüşümü de son derece hızlı olacaktır bunun. Çünkü depomuz mozaik ve diğer tarihi eserler bakımından son derece zengin. Depomuzda 450-500 metrekare mozaik bulunuyor. Bunlar restorasyon ve konservasyon bekleyen eserler. En kısa sürede geri dönüşümü olur. 5 yıldan daha aşağı bir sürede bunun dönüşümü gerçekleştirilecektir. Gaziantep için ekonomik olarak büyük bir girdi, istihdam bakımından büyük bir kazanç olacak.''

Zeugma Antik Kenti

Zeugma Antik Kenti, MÖ 300'de Büyük İskender tarafından ''Selevkeia ad Euphrates'' adıyla kuruldu. Romalı Komutan Pompeius MÖ 64'te kendine yaptığı yardımlar karşılığında kenti 1. Antiokhos'a verdi. Kommagene Krallığı'nın 4 büyük şehrinden olan kent, MÖ 31'den itibaren tamamıyla Roma İmparatorluğu'na bağlandı ve ''köprü'', ''geçit'' anlamına gelen ''Zeugma'' adını aldı. Roma döneminde büyük bir zenginlik ve ihtişam yaşayan Zeugma, MS 256'da Sasani Kralı 1. Şapur tarafından ele geçirilerek yakıldı ve yıkıldı. Zeugma'da ilk kazı, kaçak kazı ihbarı üzerine Gaziantep Arkeoloji Müzesi Müdürlüğünce 1987'de yapıldı. Kazıda oda biçimli aile kaya mezarı, mezarın sahiplerine ait heykeller bulundu. Antik kentte ikinci kazı 1992'de yine kaçak kazı ihbarı üzerine Gaziantep Arkeoloji Müzesince yaptırıldı. Bu kazıda taban mozaiği ve ilk villa gün ışığına çıkarıldı.

Antik kentin önemli bir bölümünün GAP kapsamında inşa edilen Birecik Barajı'nın göl suları altında kalacak olması nedeniyle 1993'ten itibaren yerli ve yabancı bilim adamlarından oluşan çok sayıda ekip, Zeugma Antik Kenti'nde kurtarma kazıları yürüttü. Bu kazılarda gün ışığına çıkarılan eserlerin en önemlileri olan mozaikler, Mars heykeli, duvar resimleri ve kil mühür baskı koleksiyonu, Gaziantep Arkeoloji Müzesi'nde sergileniyor.