Ayasofya Kubbesi Demirlerini Kırıyor

Ayasofya’yı "şantiye"ye çeviren iskele nihayet kaldırılıyor. 15 yıl önce merkezi kubbenin bakım ve onarım çalışmaları için kurulan devasa iskelenin söküm işlemleri iki hafta sonra başlayacak. İlk parçayı da temsili olarak Başbakan Yardımcısı Hayati Yazıcı ile Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay sökecek. İskelenin kaldırılmasıyla Ayasofya’nın 32.37 metre çapındaki kubbesi de ortaya çıkacak.

İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Yürütme Kurulu Başkanı Nuri Çolakoğlu, restorasyon projesinin ikinci aşamasında ana kubbeye bağlı yarım kubbelerin onarılacağını ve mevcut iskelenin bu çalışmalarda da kullanılacağını söyledi. Geçen günlerde ihalesi yapılan restorasyon, kubbenin yanı sıra Ayasofya Müzesi’ndeki narteksleri (ana kubbenin örtmediği yan mekanlar) de kapsıyor. Kubbenin restorasyon öyküsü ise kısaca şöyle:

Ayasofya'nın kubbe restorasyonunu 1992 yılında İtalyanlar üstlendi. Aynı yıl kurulan asansörlü iskele 55 metre yüksekliğinde ve kubbenin dörtte birini işgal ediyor.

İskelede ilk onarım çalışmalarını Avusturyalı uzmanlar yaptı.

Restorasyon, 2005 yılına kadar İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü’nce Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan sağlanan bütçe ile sürdürüldü. Ödenek eksikliği nedeniyle iki yıldır önce neredeyse durdu. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’nın sağladığı yeni bütçe ile tekrar başladı.

Bugüne kadar yaklaşık 3 milyon TL’ye mal olan onarımın 15 yıl sürmesine maddi sorunların yanı sıra çalışmayı yapan uzmanların yurtdışından beklenilen zamanda gelmemesi neden oldu.

Çalışmalarda Türk sanat tarihçileri, mozaik, restorasyon ve konservasyon uzmanları da görev aldı.

Ana kubbedeki son rötuşlar 10 gün içinde tamamlanacak.

Sorun destekte, kubbe eğriliyor

Bizans İmparatoru 1’nci Jüstinyen tarafından 532-537 yılları arasında yaptırılan Ayasofya, dünyanın ilk kubbeli bazilikalarından biri. Ancak o dönemde kubbe yapım teknikleri gelişmediği için yapıda birçok sorun yaşandı. Problem ise kubbenin sadece iki taraftan desteklenmesiydi.

557 yılındaki depremde zayıflayan kubbe, 558 yılında çöktü. Yeniden yapılmasına rağmen Bizans döneminde birçok kez çöken kubbe, Mimar Sinan’ın istinat duvarlarını eklemesinin ardından bir daha zarar görmedi. Fakat, 32.37 metre çapında ve yerden 55 metre yükseklikteki kubbe bu kez de eğrilmeye başladı. Desteksiz taraflara doğru yayılarak elips şeklini aldı.