|
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Mühendislik Mimarlık
Fakültesi Dekanı ve Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığı Danışma Kurulu üyesi Prof. Dr. Orhan Tatar,
Van depremini oluşturan fayın, sıkışma etkisi altında oluşan bir ters faydan
kaynaklandığını belirterek, ''MTA'nın ürettiği, şu anda kullanılmakta olan
Türkiye aktif fay haritası üzerinde bu depremi meydana getiren fay görünmüyor.
Bu, sürpriz bir deprem'' dedi. Jeoloji Bölümü öğretim üyesi de olan Tatar,
Türkiye'deki deprem kuşaklarının belirlenmesinde aktif ve diri fayların
konumunun esas alındığını belirtti.
Prof. Dr.
Tatar, aktif fayların son 10 bin yılda bir deprem üretmiş olup halen üzerinde
enerji biriktiren ve gelecekte üzerinde bir deprem olma potansiyeli bulunan
faylar olarak tanımlandığını ifade ederek, bu fayların üzerinde yılda belli bir
hızda hareket olduğunu bildirdi. Kuzey Anadolu fay zonunda yılda 2,5
santimetrelik bir kayma hızı olduğunu, Doğu Anadolu fay zonunda ise biraz daha
az, 10-15 milimetreyi bulan bir kayma hızı bulunduğunu kaydeden Tatar, bütün
aktif faylar üzerinde belli bir hareket hızının olduğunu belirtti.
Tatar, Türkiye'de 1. derecede deprem
kuşaklarının tanımlanmasında, bölgelerin, yerleşim yerlerinin ve alanların aktif
fay zonlarına yakınlığının dikkate alındığına işaret ederek, Türkiye'deki 1.
derece deprem kuşaklarının dağılımına bakıldığında kuzeyde, doğudan batıya doğru
giden bir hat bulunduğunu bildirdi. Bunun Bingöl Karlıova'dan başladığını,
Yedisu, Erzincan, Refahiye, Gölova, Reşadiye, Niksar ve Erbaa üzerinden daha
batıya doğru ilerleyerek batıda Bolu civarında iki kola ayrıldığını ifade eden
Tatar, Marmara Denizi içerisinden, Tekirdağ açıklarından Saroz Körfezi'ne giden
fay zonunun kollarının Biga Yarımadası'nda özellikle Etili, Çan civarında
olduğunu kaydetti.
Tatar, Doğu Anadolu Fay
Zonu'nun ise Karlıova, Bingöl, Elazığ üzerinden Kahramanmaraş'a doğru
uzandığını, Türkoğlu civarında ise bir başka fay zonuyla birleşip oradan da daha
güneye giden bir sistem olduğunu belirterek, bu iki bölgenin dışında Ege
bölgesinin de önemli deprem bölgesi olduğunu söyledi. Buradaki fayların uzunluğu
ve derinliğinin diğer fay zonlarına göre daha düşük olduğunu, bunlar üzerinde
meydana gelen depremlerin de büyüklüğünün genelde Kuzey ve Doğu Anadolu fay
zonları üzerinde meydana gelen depremlere göre düşük olduğunu kaydeden Tatar,
Ege bölgesindeki normal faylar üzerindeki yıkıcı depremlerin genellikle 6 ve
üzerinde olduğunu belirtti.
''Ters fay etkisi ve sürpriz deprem''
Tatar, bu 3 ana bölgenin dışında kalan
ve Van depreminin meydana geldiği yerin kuzeyinde kalan bir bölge daha olduğunu
belirterek, şöyle konuştu:
''Çaldıran Muradiye
civarındaki bir bölge. Burada da yine Bingöl Karlıova civarında son bulduğunu
düşündüğümüz Kuzey Anadolu fay zonunun uzanımına paralel, yani
kuzeybatı-güneydoğu uzantılı, daha kısa uzanımlı doğrultu atımlı birtakım faylar
var. 1976 Çaldıran depremi bunlardan bir tanesi üzerinde meydana geldi. Ama
Van'ın güneyinde kalan bölgede, 'ters fay' diye adlandırdığımız, sıkışma
sonucunda meydana gelen faylar var. Güneyde Arabistan, kuzeyde de Avrasya
plakası var. Bu iki plaka belli bir hızla birbirine yaklaşıyor ve bölgede
sıkışmayla ilişkili deformasyonlar oluşturuyor. 23 Ekimde meydana gelen Van
depremini oluşturan fayın böyle bir sıkışma etkisi altında oluşan bir ters
faydan kaynaklandığını görüyoruz. Bu bugüne kadar MTA'nın hazırlamış olduğu
Türkiye Diri Fay Haritası üzerinde gözükmeyen bir fay. Bu, sürpriz bir deprem.
Kuzeyinde birtakım aktif fay zonları var ama depremin merkez üssü olan Van'ın
kuzeyindeki Tabanlı köyü civarında, yani Erçek Gölü'nün olduğu kesimde bu
depremi meydana getiren fayın yüzeyde izini göremiyoruz.''
|
