|
Diyarbakır'ın Çınar ilçesindeki Zerzevan Kalesi'nde yürütülen kazılarda Roma dönemine ait bin 700 yıllık, dönemin Mithras dinine ait yeraltı tapınağı bulundu. İlçeye 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde Kültür ve Turizm Bakanlığı, Diyarbakır Müzesi, Valilik, Çınar Kaymakamlığı ve Dicle Üniversitesinin katkılarıyla 2014 yılında başlatılan kazı çalışmaları sürüyor. 60 dönümlük alan üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı, 21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, yeraltı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları, su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale tarihe ışık tutuyor. Yaklaşık 4 yıldır sürdürülen kazılarda daha önce yer altı kilisesi, 400 kişinin yer alacağı yer altı sığınağı, konutlar ve gizli geçitler ortaya çıkarılırken, son olarak bin 700 yıllık, milattan sonra 4. yüzyılda Hristiyanlığın benimsenmesiyle önemini kaybeden dönemin Mithras dinine ait yeraltı tapınağına ulaşıldı.
"Her sene kalede bulunan yeni bir eser tarihe ışık tutuyor"
Kazı çalışmalarını yerinde inceleyen Çınar Kaymakamı İsmail Şanlı AA muhabirine yaptığı açıklamada, Zerzevan Kalesi'nden bakıldığında Diyarbakır ve Mardin'i görmenin mümkün olduğunu söyledi. Kalenin tarih boyunca kentin doğu yakasında son doğal savunma hatlarıyla güçlendirildiğini bildiren Şanlı, Diyarbakır'a geçecek orduların önce burayı fethetmesi gerektiğini aktardı. Şanlı, Diyarbakır'ın tarihi kadar eski olan kalede 4 yıldır kazı çalışmalarının yapıldığına işaret ederek, "Bu tarihi eseri gün yüzüne çıkarmayı hedefliyoruz. Her sene kalede bulunan yeni bir eser tarihe ışık tutuyor. Bölge turizmi ve ekonomisine uzun vadede değer katacak çok önemli bir kazıya ev sahipliği yapıyoruz" dedi. Kazı çalışmalarının hem tarihe ışık tuttuğunu hem de kente ciddi manada değer kattığını anlatan Şanlı, hafta sonları kaleyi çok sayıda ziyaretçinin gezme fırsatı bulduğunu aktardı.
"Kalenin bölge turizmine önemli etkileri olacak"
Kazı başkanı Dicle Üniversitesi (DÜ) Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Aytaç Coşkun, bu yıl ki kazılarda günümüzden bin 700 yıl önce yeraltında inşa edilen Mithras tapınağını bulduklarını söyledi. Bunun, Roma'nın doğu sınırındaki tek Mithras tapınağı olduğunu düşündüklerini ifade eden Coşkun, bu yönüyle tapınağın çok önemli olduğunu vurguladı. Coşkun, Mithras'ın Romalı askerler üzerinde yaygın bir gizem dini olduğuna işaret ederek, şöyle devam etti: "Bu dini yaşayanlar dışarıya kapalı bir topluluktan oluşuyor. Çünkü ayinleri tamamen gizli ve dışarıya hiçbir şekilde bu ayinler açıklanmıyor. Mithras hem güneş tanrısı hem de anlaşmayı temsil ediyor. Genelde tapınaklar yerin altına inşa ediliyor. Bulunan tapınağın doğu kısmında üç niş görüyoruz. Nişlerin birinde çok düzgün bir şekilde yapılmış su çanağı yer alıyor. Yer kısmında ise bir havuz yapılmış. Mithras ayinlerinde suyun çok etkin kullanıldığını ve yaklaşık 40 kişinin buradaki ayinlere katıldığını biliyoruz." Hristiyanlığın gelmesiyle birlikte Mithras dininin etkisini kaybettiğini anlatan Coşkun, bu dinin en yaygın olduğu dönemin, ulaştıkları tapınağın inşası dönemi olduğunu dile getirdi. Coşkun, tapınağın genişliğinin 35 metrekare, yüksekliğinin 2,5 metre olduğunu belirterek, tapınakların yerin altında inşa edilmesi bakımından genellikle çok büyük yapılar olmadığını kaydetti.
"Kaledeki kazılar, bölgenin Roma dönemindeki tarihinin aydınlatılması açısından oldukça önemli. Kalenin hem bölge tarihine hem de turizmine önemli etkileri olacak" diyen Coşkun, kilit noktada bulunduğu için yapılarda fazla bozulma olmadığını, kalede hem yerin altında hem de üstünde bir şehir bulunduğunu aktardı.
İl Kültür ve Turizm Müdürü Cemil Alp ise, bu kazılar sonucu bulunan eserler sayesinde geçmişe dair verilerin elde edildiğini ifade ederek, bölgede bu eserlerin ortaya çıkarılmasıyla turizm patlaması yaşanacağını düşündüklerini belirtti.
|
