|
b>DİE'nin açıkladığı geçici tüketim anketi sonuçlarına göre Türkiye'de kentlerde yaşayanlar her 100 liralık harcamanın yaklaşık 30 lirasını konut için yapıyor. Kırsal kesimde ise bütçeden gıda aslan payını alıyor ve her 100 liradan 32.5 lira gıdaya gidiyor.
Devlet İstatistik Enstitüsü (DİE), 2002 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi sonuçlarını açıkladı. Buna göre, 1994 yılında gelirlerinin ortalamada yüzde 32.8'ini gıdaya ayıran Türk halkı, 2002 yılında gelirlerinin sadece yüzde 26.7'yle gıda harcaması yapabildi. Bunda, kira, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar için yapılan harcamaların payının yüzde 22.8'den yüzde 27.3'e yükselmesi etkili oldu.
DİE 2002 Hanehalkı Bütçe Anketi Geçici Sonuçları'nı açıkladı. Hanehalkının 1994-2002 yılları arasındaki harcama eğilimlerini araştıran anket ilginç sonuçlar ortaya çıkardı.
Anılan yıllar arasında bütçeden aldıkları payların gerilemesine karşın, kentlerde hane halkı gelirlerinin en büyük bölümünün konuta, kırsal kesimde ise hálá gıdaya harcandığı belirlendi.
1994-2002 karşılaştırmasında kentlerde hane halkı gelirinden gıdanın aldığı pay yüzde 28'den yüzde 23.9'a gerilerken, konutla ilgili harcamaların payı yüzde 24.8'den yüzde 29.2'ye çıktı. Kentlerde alkollü içecekler ve sigara, haberleşme, lokanta, otel harcamalarının aile bütçesinden aldığı pay artarken, giyim ve ayakkabı, mobilya ve ev aletleri, eğlence kültür, eğitim ve sağlığın payı azaldı, ulaştırmanın payı değişmedi.
Kırsal kesimde de trend olarak kentlere paralel bir gelişme yaşandı. Gıdanın bütçeden aldığı pay yüzde 42.4'ten yüzde 32.5'e geriledi, konutla ilgili harcamaların payı yüzde 19'dan yüzde 23.4'e yükseldi. Alkollü içecekler ve sigara, haberleşme, eğlence ve kültür, lokanta ve otel harcamalarının payı artarken, giyim ve ayakkabı, ulaştırma, mobilya ve ev aletlerinin payı azaldı. Ancak kırsal kesimde kentlerden farklı olarak eğitim ve sağlık harcamalarının bütçede düşük düzeylerde bulunan payında az da olsa artış gözlendi.
Gelir düzeyine göre en alt yüzde 20'lik dilimde yer alan kesimin aile bütçesinden gıdaya ayırdığı pay 1994'teki yüzde 47.7'lik düzeyinden 2002'de yüzde 38.7'ye geriledi.
Aile bütçesinden konutla ilgili harcamalara en fazla payı ise gelir düzeyine göre ikinci yüzde 20'lik kesimdeki ailelerin ayırdığı belirlendi. Bu dilimde yer alanların aile bütçesinden gıdaya ayırdığı pay anılan dönemde yüzde 44.1'den yüzde 34.6'ya gerilerken, konutla ilgili harcamaların payı yüzde 23.5'ten yüzde 30'a yükseldi.
Toplam harcamaların yüzde 24'ü vadeli
Türkiye'deki tüketim harcamalarının yüzde 24.4'ünün vadeli yapıldığı belirlendi. DİE'nin verilerine göre, tüketim harcamaları içinde peşin alımların 1994 yılında yüzde 79.9 olan oranı 2002 yılında yüzde 66.8'e gerilerken, vadeli alımların payı yüzde 10'dan yüzde 24.4'e yükseldi. DİE'nin 2002 Yılı Hanehalkı Bütçe Anketi sonuçları, tüketicilerin geçen yıl vadeli satışlara daha çok ilgi gösterdiğini ortaya koyuyor. Aileler, tüketimlerinin yüzde 3'ünü kendisi üretirken, ayni gelir, hediye ve stoktan tüketimin payı ise yüzde 5.9 olarak gerçekleşti. Vadeli alımların en çok tercih edildiği mal grubu olarak, konut, mobilya ve ev aletleri öne çıkıyor. Geçen yıl konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar için yapılan harcamaların yüzde 51'i peşin, yüzde 47.4'ü vadeli olarak gerçekleştirildi. 1994 yılında bu tür harcamalarda peşin oranı son derece yüksek düzeydeydi. Sözkonusu yıl, konut, su, elektrik ve yakıt harcamalarının yüzde 85.6'sı peşin yapılırken, vadeli alımların oranı yalnızca yüzde 3.8 düzeyindeydi.
Mobilya, ev aletleri ve ev bakım hizmetleri için yapılan harcamaların da yüzde 51'i peşin, yüzde 44.8'i vadeli olarak yapıldı. Giyim ve ayakkabıda da vadeli alımların oranı 1994'e göre oldukça yükseldi. 1994'te sözkonusu harcamaların yüzde 15.8'i vadeli gerçekleştirilirken, bu oran geçen yıl yüzde 27'ye çıktı.
Köylü gıdaya şehirli hep konuta harcıyor
Türk halkı gelirlerinin önemli kısmını ya konuta veya gıdaya harcadı. Kentlerde gelirinin önemli kısmını kiraya harcayan Türk halkı, kırsal kesimde ise gıda harcaması yaptı. Kentlerde yaşayanlar tüketimlerinin yüzde 29.2'sini konut için harcarken, kırsal kesimde yaşayanların bütçesinden gıdanın aldığı pay düşmesine rağmen yüzde 32.5 oldu.
|
