|
spanyol sanat eleştirmeni ve küratör Rosa Martinez başküratör olarak görev yaptığı İstanbul Modern için büyük şans. Çünkü o, tabir yerindeyse küratörlerin Şampiyonlar Ligi'nde top koşturuyor. Bu yılki Venedik Bienali'nin iki küratöründen biri (diğeri Maria de Corral), ki dünyanın en etkili bienali kabul edilen Venedik, 110 yıllık tarihinde ilk kez kadın küratörlere emanet ediliyor. Dolayısıyla Martinez'in, İstanbul'a getirtemeyeceği sanatçı yok dersek fazla abartmış sayılmayız.
17 Eylül'de açılacak 'Çekim Merkezi' sergisine katılacak sanatçıların isimleri, bu görüşümüzü teyit eder nitelikte. Louis Bourgeois, Jan Munoz, Santiago Sierra, Jeff Koons, Anish Kapoor, Janine Antoni gibi çağdaş sanatın yıldızlar takımını oluşturabilecek sanatçıların yapıtları sergi vesilesiyle İstanbul Modern'e gelecek, mekânı çekim merkezine dönüştürecek. 1997'de İstanbul Bienali'nin küratörlüğünü üstlenen Martinez'le 'Çekim Merkezi'ni, İstanbul Modern'i konuştuk.
'Çekim Merkezi', İstanbul Modern'in ilk uluslararası sergisi ve sergide çağdaş sanatın çok ünlü isimleri var. İstanbul Modern'in bir çekim merkezi olduğuna işaret etmek için mi bu kadar ünlü isimleri seçtiniz?
Burası açıldığından beri bir uluslararası sergi açma fikri vardı. Başta 'Bu Bir Başlangıçtır' diye bir sergi düşünüyorduk. Ve çeşitli sanatçıları bu sergiye dahil etmek istiyorduk. Benim için buradaki konsept 'denge'ydi. Çünkü dünyadaki en büyük sorun dengenin olmaması. Dolayısıyla bu konsept etrafında sanatçıları toplamak aklıma geldi.
Sergi hangi aşamada 'Çekim Merkezi' oldu?
Sosyal ve ekonomik olarak çağdaş toplumların en önemli sorunlarından biri denge. Dolayısıyla ben de bu konsept üzerinde durdum. Tabii dünyada yeni gelişmeler de var. Eskiden sanatın güç odakları olan New York, Paris gibi bellibaşlı merkezler zayıfladı. Yeni yeni çekim merkezleri oluşmaya başladı, bunlardan birisi de İstanbul.
Sergi çağdaş sanatın yıldızlarını ağırlıyor ama Türkiye'de az sayıda olan sanat izleyicisi tuvale daha alışkın...
Bu müzenin misyonuna baktığımızda üç başlık öne çıkıyor. Birincisi modern sanatın bir şekilde kurumsallaşmasını sağlamak. İkincisi dünyadaki modern sanatı Türkiye'ye getirmek, üçüncüsü de Türk çağdaş sanatının dünyayla ilişkisini bir şekilde belirlemek. Türkiye'de çağdaş sanat bilincinin yerleşmesi konusunda bienalin çok önemli bir rolü oldu, oluyor. Bu sene İstanbul Bienali'nin sergisi yeni, tanınmamış sanatçıların eserlerinden oluşuyor. Oysa buradaki sergide çok ünlü, uluslararası düzeyde kendini kabul ettirmiş sanatçılar var. Dolayısıyla bienalle birlikte birbirlerini tamamlayacak. Müzenin önemli bir misyonu da, yenilikleri keşfetmekten ziyade kurumsallaşmayı getirmek. Müzenin üst katındaki sürekli sergi tuval. Aşağıda da çağdaş sanat eserleri olunca bir denge kuruluyor. Ayrıca bu sergide eserlerin bir kısmı tuval üzerinde.
Sürekli sergi demişken, Roza Martinez, İstanbul Modern'in sürekli sergisini beğenmiyor diye bir söylenti var. Doğru mu?
Dedikodu, Akdenizliliğin getirdiği bir şey... (Gülüyor) İspanya'da da böyle. Ama şu var: 2005 Mart ayında açılması gereken İstanbul Modern 2004'ün Aralık ayında açıldı. Dolayısıyla birtakım şeyleri koşturarak yaptık. Uzun vadede benim düşüncem farklı yaklaşımlara imkân tanımak üzere farklı küratörlerin de sergiler yapması. Bunun dışında sürekli sergiyi beğenmiyorum diye bir şey söz konusu değil.
Yurtdışında İstanbul Modern'in imajı nasıl, sanatçıları ikna etmekte zorlandınız mı?
Hayır. Bilakis hemen evet dediler. Çünkü sanat çevrelerinde İstanbul'un gücü herkes tarafından biliniyor. Hepsi çok heyecanla katılmak istiyorlar. Louis Bourgeois'nın eserlerini 1997'deki bienalde sergilemiştim. Ama Anish Kapoor, Jeff Koons İlk kez İstanbul'da sergilenecek. Tereddütsüz kabul ettiler.
İstanbul Modern teknik açıdan uluslararası standartlarına uygun mu, yurtdışından eser gelmesinde sorun olur mu?
Uluslararası müzecilik standartlarını içeren 40 sayfalık bir belge var. Aranan bütün nitelikleri biz bu sergiden önce tamamladık. Eksiklerimiz vardı, havalandırma olsun, güvenlik olsun, nem kontrol olsun, yangın olsun hepsi tamamlandı. Hiçbir eksik yok. Zaten başka türlü olsaydı eserleri vermezlerdi.
Şunun için sordum. Diyelim ki ileride İstanbul Modern'de koleksiyon değeri çok yüksek bir sanatçının retrospektif sergisi açılacak ve ünlü müzelerden tablo istenecek. Ellerindeki tabloları kolaylıkla verirler mi?
Bunda hiçbir tereddüdümüz yok, her türlü eseri buraya getirebileceğimize inanıyoruz. Ayrıca 'Çekim Merkezi'ndeki eserler de zaten çok değirli. Her serginin gerektiği birtakım ek şartlar olabilir. Diyelim Matisse sergisinde belirli bir koşul aranıyorsa bunu da sağlayacağız.
İstanbul Bienali deneyimi vizyonunuza neler kattı?
Benim küratör olarak büyümemi sağlayan bir sergiydi. Bana yeni açılımlar kazandırdı, bambaşka bir düzeye getirdi. Bir dönüm noktasıydı. Bir kıyaslama yapıldı üç ana bienal Venedik, İstanbul ve Sao Poulo arasında. Venedik tabii çok etkili bir konumda ama İstanbul değişime, yeniliklere en açık olanı. İstanbul'un enerjisi, değişime açıklığı, sürekli hareketli olması benim ilk defa sabit bir pozisyonu İstanbul Modern'in başküratörlüğünü kabul etmemi sağladı. Bir evlilik gibi.
Türkiye'nin çağdaş sanat potansiyelini nasıl görüyorsunuz?
Çok dinamik. Giderek dünyadaki sanat ortamıyla entegre oluyor. Ayşe Erkmen, Kutluğ Ataman gibi sanatçılar artık büyük kurumlarda yer alabiliyor. Kısa sürede dünyada sesini duyuran bir konuma gelecek.
|
