DR Byen Danimarka Radyo Televizyon Binası İzlenimleri ve Bölüm 1

Vilhelm Lauritzen AS tarafından tasarlanan
DR Byen Master Planı maketi

Mimari Tasarım: Vilhelm Lauritzen AS Mühendislik Danışmanları: Carl Bro AS, COWI A/S, PLH (Anders Gade, Niels Jordan ve DS-Plan) İşveren: DR İnşaat Başlangıç Tarihi: 2002 Toplam Alan: Yaklaşık 132.500 m² Rakamlarla Bölüm 1 Yapının uzunluğu: 108 m Yapının genişliği: 102 m Yapının yüksekliği: 28 m Kat sayısı: 7 Zemin üstü kat sayısı: 6 Zemin altı kat sayısı: 1 Alan: Yaklaşık 51.000 m² Kopenhag’da, yüzde 60’ı ticaret, yüzde 20’si konut, geri kalan bölümü ise kültür, eğitim, spor, eğlence ve hizmet yapılarına ayrılmış büyük bir gelişim alanı olarak planlanan Ørestad Nord’da yer alan Danimarka Radyo Televizyon Binası DR Byen’in tasarımı, uluslararası bir yarışma ile elde edildi. Master plan yarışmasını kazanan Vilhelm Lauritzen AS, şartname gereği Bölüm 1’in tasarımını da yaptı. Ayrı yarışmalar sonucu Bölüm 2 Dissing+Weitling, Bölüm 3 Gottlieb & Paludan ve Nobel, Bölüm 4 (konser salonu) ise Jean Nouvel mimarlık büroları tarafından tasarlandı.

Vilhelm Lauritzen'in DR Byen için
yaptığı ilk eskizlerden

DR Byen master planında Ortadoğu kentlerine özgü “kasbah”lardan esinlenildi. Dört farklı mimarın tasarlayacağı dört yapının yer aldığı bu kasbah düzeninde yapılar birbirlerine, aynı zamanda DR Byen’in buluşma mekânı olarak tasarlanan bir iç cadde ile bağlanıyor. İkinci kattan altıncı kata kadar yükselen iç cadde cam çatılı bir ortak kullanım alanı yaratıyor. Kompleksin tamamına egemen olan saydamlık; aydınlık, açık ve davetkâr mekânlar yaratıyor. BÖLÜM 1: DR- BYEN'in Kalbi (Ana Kontrol Ünitesi, Stüdyolar, Prodüksiyon ve Editöryel Alanlar)

Bölüm 1'in dıştan görünüşü (illüstrasyon)

DR Byen’in en büyük yapısı olan Bölüm 1, dev boyutlu saydam cam cepheleriyle manzaraya açılıyor. Bölüm 1, sıcak haberlerden yemek programlarına kadar birbirinden çok farklı yayınların yapılacağı mekânlar ve editör odalarını barındırıyor. DR Byen’in en önemli öğelerinden ana kontrol ve kanal prodüksiyon (MCCP) merkezinin bu bölümde yer almasının yanı sıra çocuk saati, radyo konserleri, haberler gibi farklı yayınlar ve internet hizmetleri de buradan verilecek. Üç büyük stüdyo bloğunun baktığı DR Meydanı, herhangi bir gecede 3000 konser ya da canlı yayın izleyicisinin gelip geçeceği bir mekân olarak tasarlandı. Bölüm 1’in önemli özelliklerinden biri, üç büyük dikdörtgen prizma olarak tasarlanan stüdyo bloklarının Eczacıbaşı Vitra tarafından özel olarak üretilen 40x120 cm boyutlarında sırlı parlak porselen karo ile kaplanmış olması.

Mimar Thomas Scheel

1. Bölüm'ün ve master plan'ın tasarımcıları olan Vilhelm Lauritzen AS'nin ortaklarından Søren Dougbjerg ve mimar Thomas Scheel ile Kopenhag'daki merkez ofislerinde yaptığımız görüşmede projeye ilişkin merak ettiklerimizi sorduk ve aynı mimarların eşliğinde yapıyı gezdik: DR Byen, büyüklüğü ve kapsamıyla dikkat çekici bir proje. Vilhelm Lauritzen Mimarlık Bürosu projenin orkestra şefliğini üstlendi. Danimarka’da da izlenen süreç açısından önemli bir deneyim olsa gerek. Danimarka Radyosu, yeni binası için 1999’da bir yarışma açmaya karar verdi. Master plan için açılan uluslararası yarışmaya on firma katıldı. Bizim Danimarka Radyosu ile 1939’a uzanan ortak çalışma geçmişimiz var. İlk DR binasını da Vilhelm Lauritzen Mimarlık Bürosu yapmıştı. Bu nedenle yarışmaya davet edildik. Firmanın dördüncü kuşak mimarları olarak bundan gurur duyduk. Master plan yarışmasını kazandık. Aslında master plan ve konser salonunun uluslararası bir mimar tarafından tasarlanması isteniyordu. Bizim kazanmamız sürpriz oldu. Master plan yarışmasına katılanlar arasında örneğin Von Gerkan, Marg Partners gibi ünlü mimarlık ofisleri de vardı.

Mimar Søren Dougbjerg

DR Byen projesi 25.000 m² ile Danimarka’da bugüne kadar yarışmaya açılan en büyük kamu yapısıydı. Bizim için de çok büyük bir projeydi. DR Byen’in içinde yer aldığı Ørestad Nord iki milyon metrekarelik dev boyutlu bir gelişim projesidir. Konut, kültür, kamu yapıları gibi karma kullanımlı bir gelişim olarak düşünülmüştür. Bir ucu konut ağırlıklı bir proje olarak biraz da tartışmalı bir uygulama olarak hayata geçirilmiştir. Bu boyuttaki bir programın takvim ve bütçe gibi önemli sınırlamaları da vardı. O nedenle plan, bütçeye göre geliştirildi. Öncelikle farklı işlevlere yönelik mekânları tam ve doğru olarak yerine yerleştirmemiz gerekiyordu. Son derece karmaşık olan yapı programının üstesinden gelmek, binden fazla farklı mekân düşünmek zorundaydık. Projenin tamamını tek başımıza yapmayacağımızı başlangıçta biliyorduk. Projeyi en az dört farklı mimarın tasarlaması isteniyordu; farklı bölümler için başka yarışmalar açılacaktı. Sadece, master plan yarışmasını kazanan, birinci bölümü de yapacaktı. Öteki mimarların bu master plan üzerinde rahatça çalışabilmesi için son derece basit, kompakt bir proje hazırladık. Bizim için önemli olan bütün işlevleri doğru yere yerleştirmek ve bunların beklenen işlevlere karşılık gelmesiydi. Kompakt yapı önem verdiğimiz bir başka sorunu, günışığını içeri almayı sağlayacaktı. Söz konusu kurumda 3000 kişinin çalışması planlanıyordu. Bu nedenle çalışma mekânları arasındaki uzaklıklar olabildiğince kısa tutulmalıydı. Mekânlar arasında farklı hiyerarşiler yaratıldı; dış mekânlar, büyük bir plaza, giriş plazası, avlular gibi.. Bunların bir bölümü ortak kullanım için tasarlandı. Ayrıca dikey hiyerarşiler düşünüldü.

Master planda Ortadoğu mimarisinden alınmış bir öğeden, “Kasbah”tan esinlendiğinizi belirtiyorsunuz. Gerek ikonografik, gerekse işlevsel açıdan, neden “Kasbah”? 3000 kişi ve birbirinden çok farklı işlevler bize Ortadoğu’nun “Kasbah”larını hatırlattı. “Kasbah”, tek bir dünyada buluşan farklı işlevler demekti. “Kasbah” dediğimizde herkes ne demek istediğimizi anlıyor. Kasbah, bir tür “şehir içinde şehirdir”. Projenin alansal izdüşümü hemen hemen Kapalıçarşı’nın izdüşümüne eşit büyüklüktedir. Esin kaynaklarımız arasında Kapalıçarşı ve Süleymaniye Külliyesi de bulunuyor. (Tüm DR Byen ekibinin geçtiğimiz yıllarda topluca İstanbul'u ziyaret ettiklerini de ekliyorlar) Master planı oluştururken sürdürülebilirlik, yeraltı sularını nasıl kullanılabileceği gibi ayrıntıları inceledik. Binaları doğru olarak yerleştirmek için güneş ve rüzgârın durumunu hesapladık. Birinci bölümde görülen beyaz kolon sistemini ilk önerimizde bütün master planda kullanmayı düşündük; ancak İkinci bölümde de kullanıp öteki bölümlerde mimarı serbest bıraktık. Bölüm 1 'in çok yalın ve sıkıcı olduğu yönünde tartışmalar yaşandı. Ancak, “öteki bölümlerin nasıl biçimleneceği öteki mimarların sorunudur; bakalım yarışmalardan neler çıkacak” dedik. Ve sonuçta mimarlar ana çizgilerden hareketle, kendi projeleriyle mimari çeşitliliği sağladılar.

DR Byen Binası bölüm planları ve kesitleri

Öteki projeler de Kasbah konseptine olumlu yaklaştılar mı? Evet, projelerini buna göre uyarladılar.

Bölüm1'de stüdyo blokları ve
teknik odalar arasındaki koridor

Sizin Birinci Bölüm için tasarladığınız kütleler son dönemin heykelsi mimari eğilimlerinin tam zıddı; net kütleler.. Bu yönüyle de son derece dikkat çekici. Projemizde “dışarıda sükunet, içeride çarpıcılık” ilkesini esas aldık. Dışarıdan algılanan şekliyle yalın kütleler tasarladık ancak içeride son derece organik ve dışarıdan hissedildiğinden çok farklı bir ortam yaratmayı amaçladık. Geçen yıl iç mekânı tasarımını gerçekleştirmeye başladık. Örneğin içeride küçük özel mekânlar, kırmızı organik formlu kütleler yer aldı. DR Byen aynı zamanda bir teknoloji projesi... Evet. Bu yapı, radyo, televizyon ve internet yayınlarının toplandığı bir merkez. Bu mekânların organizasyonun ötesinde teknik donanıma ilişkin sorunlar da mimari çözümün öğeleri olarak karşımıza çıktı. Yayın odası çok sayıda fiber kablonun yer aldığı oldukça karmaşık bir mekân. Burada teknisyenlerle birlikte çalıştık. Analog yayından dijital yayına geçmek büyük bir değişiklik getiriyor. Dört farklı mimarı bir Kasbah’da birleştiren temel öğe ne? İç mekânın en önemli öğesi bütün bölümleri birbirine bağlayan iç cadde. Bu nedenle iç caddenin tasarımı özellikle önemli. İç cadde, dışarıda peyzaj amaçlı oluşturulan su kanalının üzerinden geçtiği 52 metrelik açıklıkta aynı zamanda bir köprü strüktürüne dönüşüyor. Köprü strüktürü, bölümlerin arasında, iç caddeyi örten bir çatı strüktürüne dönüşüyor, bu alanlarda 2-3 cm toleransa sahip bir çatı strüktürü geliştirildi. Bizden, daha önce uygulama tecrübemiz olan havaalanlarına benzemeyen bir mekân yaratmamızı istemişlerdi. İç cadde ve ortak kullanım alanı olarak tasarladığımız atriyumda, farklı bölümlerden farklı görevleri olan insanların bir araya gelebileceği, sohbet edebileceği bir ortam yaratmaya çalıştık. Buralara yerleştirdiğimiz kırmızı kutularda küçük stüdyolar, kafeler, hafif yiyeceklerin bulunabileceği mekânlar vb. yer alıyor. Gazeteciler burada kahve içip tartışabilecek, küçük toplantılar yapabilecekler.

Kanal üzerinde köprü olarak devam eden iç cadde

Dışarıdan bakıldığında görülen ikinci birleştirici öğe su... Ørestad Nord’un içlerine doğru uzanan “Üniversite Kanalı”, aslında DR Byen’i kamuya yarı açık bir komplekse dönüştüren, onu Ørestad Nord’un öteki bölümleriyle ilişkiye sokan önemli bir öğe. DR Byen’in dört bölümü bu su öğesinin üstünden geçen iç cadde ile birbirine bağlanıyor. Çevre halkı içinse yazın kıyısında oturacakları, suyun keyfini çıkaracakları bir yer. Bu kanal, DR Byen’in halkla ilişkiye geçmesini sağlayacak. Arka bölümlerdeki konutlarda oturanlar buraya geldiklerinde DR Byen’deki restoranlardan, kafelerden yararlanacaklar.

Stüdyo iç cephelerinde yer alan
porselen kaplamamadaki yansımalar

Vitra’nın sizin için özel olarak ürettiği 40x120 cm boyutlarındaki sırlı parlak porselen dış cephe kaplamasının, Bölüm 1’in mimari kimliğinin önemli bir bileşeni olduğunu söylemek mümkün mü? Yarışma projemizde stüdyolar için bütünüyle parlak kutular önermiştik. İlk Danimarka Radyosu da Vilhelm Lauritzen Mimarlık Bürosu’nun tasarımıydı ve cephede seramik karolar kullanılmıştı. Burada onu tamamıyla farklı bir tarzda çağrıştırmak, geçmişe gönderme yapmak istedik. Büyük boyutlu seramik kaplama malzemesi arayışına girdik ancak bulamadık. Ayrıca bulduğumuz seramikleri kesmek zorunda kalmak da istemedik, çünkü kestiğinizde kenarlar açığa çıkıyor. Doğal taş çok pahalı olacaktı. Ayrıca parlak, farklı dokuda bir kaplama istiyorduk. Vitra’nın ürünü güneşi yansıtıyor, bizim istediğimiz etki tam da buydu. Yarışmaya sunduğumuz tasarımda bu kutular siyahtı. Sonra, ahşap gibi başka malzemeler ve renkler düşündük. Ancak Jean Nouvel’in konser salonunun mavi ekran olarak tasarlanmış cephesiyle yarışabilmek için yeniden siyaha döndük. Mavi ekranla yanyana düşünüldüğünde siyah kutu ve beyaz kolonlar çok güçlü bir imge oluşturuyor. Ayrıca bu siyah seramik kaplama, iç caddede de stüdyo kütlelerini sarıyor ve iç mekânın da öğelerinden biri oluyor. Burada, brüt beton duvarlar, kırmızı organik kütlelerle birlikte farklı bir etki yaratıyor.

Dış cephede yer alan siyah Vitra porselen kaplama

Şu anda Bölüm 1’in ana kontrol ünitesi ve stüdyo bloklarının bir bölümü kullanılmaya başlandı. Yapı tam olarak ne zaman hizmete girecek? İnşaat 2002’de başladı. Mart 2006’da büyük stüdyolar, bazı odalar ve ana kontrol ünitesi kullanılarak ilk yayın yapıldı. Konser salonunun ve kompleksin öteki bölümlerinin Mart 2008’de açılması planlanıyor. Kullanıcılar binayı nasıl buldular? Örneğin stüdyolarda program yapan ünlü bir “showman” çok beğendiğini söyledi, ancak hala bazı teknik sorunlar var. Ayrıca yayınlar ve yapımlar için için dışarıdan çok fazla insan geliyor. Bunlar için mekânlar yaratmak gerektiğini fark ettik. Neyse ki çok yerimiz var, sanıyorum bu sorunu çözeceğiz.