demeler dengesi, istihdam, ihracat, teknoloji transferi ve dışa açılma
süreci konularında, ülke ekonomisine büyük katkısı bulunan yurt dışı
müteahhitlik sektörü, 1972 yılından beri 83 ülkede
proje aldı. Söz konusu dönemde sektör, 178.3 milyar dolar
değerinde, 5630 proje üstlendi.
AA muhabirinin Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın ''Yurt Dışı Müteahhitlik
Hizmetleri'' raporundan yaptığı derlemeye göre, Türk yurt dışı müteahhitlik
hizmetleri sektörünün son on yıllık performansı her yıl belirlenen hedeflerin
üzerinde gerçekleşti.
Son dönemde, üstlenilen proje bedeli 2000 yılı için 1 milyar dolar olurken
sırasıyla, 2001'de 2.4 milyar dolar, 2002'de 2.4 milyar dolar, 2003'te 4.1
milyar dolar, 2004'te 10.6 milyar dolar, 2005'te 11.2 milyar dolar, 2006'da 20.4
milyar dolar, 2007 yılında 24.5 milyar dolar, 2008'de 23.7 milyar dolar, 2009'da
21.5 milyar dolar ve 2010 yılında da 15.2 milyar dolar oldu.
Daha önceleri, küçük ölçekli ve emek yoğun teknoloji ile çalışan Türk
müteahhitlik firmaları, artık konut inşasına ilave olarak havalimanı, metro,
endüstriyel tesisler, doğalgaz petrol rafinerileri, otoyol ve enerji santrali
inşası gibi büyük ölçekli ve katma değeri daha yüksek projeler üstlenmeye
başladı.
2002 yılında ortalama proje bedeli yaklaşık 19 milyon dolar iken, 2010
yılında yaklaşık 47 milyon dolar olarak gerçekleşti.
En fazla iş, BDT'de
Türk müteahhitleri, özellikle Bağımsız Devletler Topluluğu'nda (BDT), daha
sonra Orta Doğu ve Afrika'da büyük projelere imza attı. Bugüne kadar üstlenilen
projelerin bölgesel dağılımına bakıldığında, BDT'da yüzde 43.6 oranında ve 77.7
milyar dolarlık, Orta Doğu'da yüzde 24.1 oranında, 42.9 milyar dolarlık,
Afrika'da yüzde 21.1 oranında, 37.6 milyar dolarlık, Avrupa ve Amerika'da yüzde
8.4 oranında 15.1 milyar dolarlık, Asya Pasifik bölgesinde ise yüzde 2.8'lik
oran ile 4.9 milyar dolarlık iş üstlendi.
Avrupa'da İrlanda haricinde Batı Avrupa bölgesinde nispeten daha iş
yapılırken, müteahhitlik hizmetleri yoğunlukla Balkan ülkelerinde gerçekleşti.
Bu ülkelerin başında, Romanya, Bulgaristan ve Makedonya geldi.
1972-2010 yılları arasında yurt dışı müteahhitlik firmalarınca üstlenilen
projelerin ülkelere göre dağılımına bakıldığında ise Rusya Federasyonu yüzde
18.5'lik oran ile lider konumda bulunuyor. Rusya'yı yüzde 14.8 ile Libya, yüzde
11.1 ile Türkmenistan, yüzde 7.3 ile Kazakistan, yüzde 5.2 ile Irak izledi.
Sektörün istihdama etkisi
Ekonomide yeni istihdam alanları da yaratan yurt dışı müteahhitlik sektörü,
Türkiye İş Kur Genel Müdürlüğü verilerine göre, ilk müteahhitlik projesinin
başladığı 1972 yılından itibaren yurt dışına 1 milyon 299 bin 927 işçi gönderdi.
2011 yılı
Bu arada, Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Türk müteahhitlik sektörünün 2011
yılı itibariyle yurt dışı müteahhitlik taahhüdünün 30 milyar dolar olması
gerektiğini açıklamıştı.
|