|
eknolojik gelişmeler sayesinde elektronik markete dönüştüren dünyada
bilgisayarlar 2-5 yıl arasında, cep telefonları 18 ayda, dayanıklı tüketim
malzemeleri ise 15 yılda elektronik atık (e-atık) olarak çöpe atılıyor.
Yıllık 20-50 milyon ton arasında e-atık üreten insanoğlu, bu oranı her yıl
yüzde 5-8 arasında artırıyor. Doğaya verdiği zararların önlenmesinin yanı sıra
içeriğindeki değerli metallerin geri kazanımıyla ekonomiye katkı sağlaması
beklenen e-atıklar, dünyada yeni geri kazanım piyasası olarak kabul
ediliyor.
Bu piyasanın büyüklüğü ise bulunduğu ülkedeki elektronik
pazarın durumuna göre değişiyor. Pazardaki ürün çeşitliliği ve teknolojik
gelişmelerin hızının yanı sıra pozitif yönde seyreden ekonomik göstergeler,
artan alım gücü ve ürün kullanım ömürlerinin azalması e-atık miktarının
artmasına neden
oluyor.
'Yıllık atığın yüzde 5'i elektronik'
Gelişen teknoloji ve ürün ömürlerinin kısalması yüzünden ivme kazanan
e-atıkların, kullanıcıların mevcut teknolojileri yenileme sürelerinin kısalması
nedeniyle en hızlı artan atık türü haline gelmesi bekleniyor. Çevreye zararlı
atığın geri toplanması, işlenmesi, hammadde piyasasına, dolayısıyla ekonomiye
kazandırılmasının ise büyük bir sektör oluşturacağı belirtiliyor.
BM Çevre Programı’nın 2006 raporuna göre, yıllık 20-50 milyon ton arasında
seyreden ve her yıl yüzde 5-8 arasında artış gösteren e-atık miktarı, üretilen
yıllık atığın yüzde 5’ini oluşturuyor. OECD Çevre Raporu’na göre, Türkiye’nin de
aralarında bulunduğu gelişmekte olan ülkelerde, 2010 yılı itibariyle çevreyi
tehdit eden e-atık miktarı 3 katına çıkacak.
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde 2005’te ortaya çıkan 8,3 milyon tonluk
e-atığın yalnızca 2,2 milyon tonunun toplanabildiğini ortaya koyan Birleşmiş
Milletler Üniversitesi’nde (UNU) gerçekleştirilen bir çalışmada, 2011’de bu
ülkelerin toplamında ortaya çıkacak e-atık miktarının 10 milyon tona yaklaşacağı
ve bu atığın 5,3 milyon tonunun toplanabileceği öngörülüyor.
Dünya, 1 milyardan fazla bilgisayara ev sahipliği yapıyor ve ülke
gelişmişliğine bağlı olarak bir bilgisayarın ortalama ömrü 2-5 yıl arasında
değişiyor. Cep telefonlarında ise bu süre ortalama 18 aya düşüyor. Dayanıklı
tüketim malzemeleri TV, buzdolabı, fırın ise ortalama 15 yıl kullanılıyor.
Tüm bu ürünlerin
kullanım ömürlerinin dolmasının ardından hem doğaya zarar vermemeleri hem de
metallerin geri kazanımı için e-atıklar alanının tüm ülkelerce düzenlenmesi
gerekiyor.
|
