Lütfen Tarayıcı Sürümünüzü Yükseltiniz.
BÖLÜM SPONSORU

Güvene İhanet Ediyorlar

Prof. Dr. William Black şirket içi yolsuzluklarla mücadele uzmanı bir hukukçu. İstanbul’da Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde konusuyla ilgili bir konferans verdi. Dünyanın çeşitli bölgelerinden ve ABD’den şirket içi yolsuzlukların nasıl yapıldığını söylerken kendi geliştirdiği “güdümlü yolsuzluk” kavramı konusunda da çarpıcı anekdotlarını

Cumhuriyet Gazetesi
Güvene İhanet Ediyorlar

Prof. Dr. William Black şirket içi yolsuzluklarla mücadele uzmanı bir hukukçu. İstanbul’da Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde konusuyla ilgili bir konferans verdi. Dünyanın çeşitli bölgelerinden ve ABD’den şirket içi yolsuzlukların nasıl yapıldığını söylerken kendi geliştirdiği “güdümlü yolsuzluk” kavramı konusunda da çarpıcı anekdotlarını anlattı. İstanbul’dan sonra Paris’e uçtu. Küresel ekonomik krizin etkileriyle ilgili bir konferans verdi. Fransız Senatosu’nu krizle mücadelede uluslararası işbirliğinin rolüyle ilgili bilgilendirdi. Prof. Black’i dinlerken bu yolsuzluk filmlerini döne döne seyrettiğimi düşünüyordum.

- “Banka Soymanın En İyi Yolu Banka Sahibi Olmaktır” isimli kitabı yazmaya sizi iten nedenler neydi?

W.B. - 1980’ler ve 1990’larda ABD’de yaşanan en kötü finans skandalından esinlendim. Özellikle ekonomistler bunun neden patlak verdiğini anlayamamışlardı. Bunu fazla risk almaya ya da kötü kadere bağlıyorlardı. Ben ve benim gibi düşünenler ise buna “otopsi krizi” ismini takmıştık. Bu tabii ki bir teşbihti. Banka batmasının nedenlerini dikkatle araştırdık. Sonunda bunun nedenini bulduk. İş yatırım kuruluşunun başındakine bağlıydı. Yani yatırım kuruluşunun murahhas üyesi şirketin içini boşaltmıştı. Bu çok tehlikeliydi. Çünkü dış görünüşte şirket son derece yasal işler yapıyordu.

Öyle mafya türü işler ön planda görünmüyordu. Dolayısıyla da insanlara güven duygusu telkin ediliyordu. Bu işleri yapanların uyguladıkları tek tip bir yöntem vardı. Bir kere şirketin varlıkları balon gibi şişirilecekti. İkinci olarak da mudilere kısa vadeli çok yüksek faizler ödenecekti. İlginç olan ortada hiçbir paranın dönmemesiydi.

Finans skandalları

- Yani ABD’de son patlak veren finans skandallarında Lehman Brothers ya da Goldman Sachs gibi kuruluşlar mı?

W.B. - Evet. Hepsi kitabına uygun işler yapıyordu. Kriz patlak verene kadar şöhretleri de çok iyiydi.

- Benzer filmleri Türkiye’de görmedik mi?

W.B. - Ne yazık ki bugün bu filmlerin aynısını onlarca ülkede görüyoruz. Şirketlerin en tepe noktalarındaki insanlar bu işleri idare ediyor. Onlar istediklerini yapıyorlar. Çünkü yatırımcı onlara güveniyor. Ama onlar bu güvene ihanet ediyorlar.

Dürüst rekabet ortadan kalktı

- İyi de, yatırımcı onlara güvenlerini kaybederse ne olacak?

W.B. - Meseleyi iyi kavradınız. En tehlikelisi de bu zaten. Son derece düzgün, yasal görünen kurumlar bu yüzden güven kaybına uğruyor, bir gecede batabiliyorlar. Lehman Brothers ve Goldman Sachs örneğini verdiniz. Piyasalara en büyük zararları verenler, bu kuruluşların başındaki kişiler oldu. Çünkü finans piyasalarına güven kaybı ortaya çıktı.

İnsanlar, yatırımcılar bu kuruluşlara güvenmeliler. Ama çok fazla güvendikleri zaman da kolay av haline geliyorlar. Bakın, yatırımcı olarak bu kuruluşlardan birine gidiyorsunuz. Karşınıza son derece iyi giyimli, nazik, ağzından bal akan biri çıkıyor. Size birtakım sofistike finans modelleri sunuyorlar. Bu konuda düzgün yasal düzenlemeler yapılmadığı sürece de bu saadet zinciri devam eder ve başka şirketler de onları taklit ederler. Çünkü bu işlerde kârlar çok yüksektir.

Nobel ödülü sahibi ekonomist George Akerlof, müşterinin sınırsız kâr vaatleri verilerek nasıl aldatıldığını anlatır. Paraların yatırıldığı kâğıtlar battığı zaman da o binlerce yatırımcı için ölüm demektir. İnsanlar paraları battığında gerçekten ölüyor ya da hastalanıyor.

Melamin böbrek sorunlarına yol açıyor

- Sadece bu örnekler mi? Bir de ürün kalitesi konusunda tüketicinin aldatılması sonucu da insanlar ölüyor ya da sakat kalmıyorlar mı?

W.B. - Ne yazık ki öyle. Çin’de üretilen bebek mamalarını hatırlayın. Tüketici şikâyetleri üzerine bunlar dikkatle tahlil edilince bunların bebek maması değil melamin katılarak sulandırılmış talk olduğu ortaya çıktı. Melaminin katılmasının nedeni ise protein düzeyini arttırıyor görünmesiydi. Bu mamaların sıfır besin değerine sahip oldukları görüldü. Üstelik melamin böbrek sorunlarına yol açıyordu. Pek çok bebek öldü, pek çoğu da hastanelik oldu. Bu piyasa sisteminin ne kadar bozulabileceğinin bir göstergesidir.

- Bir de zehirli boyalarla boyanmış oyuncaklar skandalı da ortaya çıkmıştı...

W.B. - Evet. Boyalarda aşırı miktarda kurşun bulunmuştu. Bu oyuncaklar çok ucuz olduğu için kapış kapış satılıyordu. Bu tür uygulamalar dürüst rekabeti ortadan kaldırıyor. Bu da kapitalist sistemin yapabileceği en büyük kötülüktür.

Biz şimdi özel sektörden konuşuyoruz. Ama benzer olaylar kamu ya da sivil toplum sektöründe de yaşanabiliyor. Size Türkiye’den bir örnek vereyim: Türkiye’nin elinde son derece düzgün ve doğru binaların depreme dayanıklı yapılabilmesi için yasalar ve yönetmelikler var. Türkiye’nin bu yasa ve yönetmelikleri, deprem hattı üzerinde olan California’nınkilerden esinlenmiştir.

Ama ne yazık ki deprem tehlikesini göz ardı edip malzemeden çalınarak yapılan binalar depreme dayanıklı olmuyor. Son otuz yılda yaşanan üç büyük depremde yeni yapılan binaların çoğu yerle bir oldu. Binlerce insan öldü, binlercesi da yaralandı. Bir de yüzyıllar önce yapılan binalara bakın. Onlar bunca depreme rağmen sapasağlam ayakta duruyor. Kamu sektöründeki yolsuzlukla özel sektördeki yolsuzluk işbirliği yapmasaydı hiç kimse bu kadar çürük inşaat yapmaya cesaret edemezdi.

TÜMÜNÜ GÖSTERSONRAKİ SAYFA HABERİN DEVAMI:   1  |   2  |   3
ETİKETLER: ekonomi
http://www.yapi.com.tr/haberler/guvene-ihanet-ediyorlar_81043.html

Read Comment Section
İlk Yorumu Siz Yapın
Gönder

Yorumum onaylandığında e-posta ile bildir.

E-posta adresimle bültenlere abone olmak istiyorum

Haber gönderin Hemen haber gönderin

Sosyal Medyada Yapi.com.tr:

Abone Ol Yapı sektöründeki tüm gelişmelerden en önce siz haberdar olmak isterseniz e-bültenimize abone olun.
Bülten arşivine erişmek için tıklayın

REKLAM VERİN

Ajanda
TAMAMI » Bugünkü Etkinlikler BUGÜN:
Herhangi bir etkinlik mevcut değil!