|
ürkiye'nin gecekondular ülkesine dönüşmesinin 40 yıllık yolculuğu sonunda 'Kentsel dönüşüm'ün önemi ortaya çıkıyor. Bu süreçte tapu dağıtan, kaçak yapılaşmaya göz yuman yerel yönetimler bile dönüşümün gerekliliğinin farkında. Ancak kentsel dönüşümün kısa vadede gerçekleşmesinin mümkün olmadığını ise sadece Üsküdar Belediye Başkanı Mehmet Çakır itiraf edebiliyor.
Radikal'in kentsel dönüşümle ilgili görüşlerini aldığı yerel yöneticilerin tamamı bundan sonrası için gecekondu ve kaçak yapılaşmaya göz yumulmaması gerektiğini bilerek çalışmalarını modern kentleşmeye göre yapıyorlar. Onlar da bulundukları bölgenin cazibe merkezi olmasını, alışveriş merkezleri, beş yıldızlı oteller ve marinalar bulunmasının hayalini kuruyor. Bunun için de tam anlamıyla gayret gösterdikleri izlenimi veriyor. Fakat Üsküdar Belediye Başkanı Çakır, durumu özetliyor:
"Kulağa hoş geliyor. Ama nasıl yapacaksınız? İnsanların evlerinin tamamını mı yıkacaksınız. Bu güzel bir hayalden öteye gidemez. Bunun için en az 40 yıllık bir süre gerekiyor. Neden 40 yıl? Çünkü bu sürede siz yerel yönetim olarak imar planlarınızı yapacaksınız. Binaların ömrü tamamlanacak. Ve yeni yapılacak binalar ise sizin hayalini kurduğunuz kente göre yapılacak. Bir de insanların bu süre zarfında plana uygun konutları yapacak kadar ekonomik durumlarının düzelmesi gerekiyor."
30 yıl sonrası umut verici
Kentsel dönüşüme en çok ihtiyaç duyan il olarak karşımıza çıkan İstanbul'da anlatılanlar 20-30 yıl sonrası için güzel bir tablo ortaya çıkarıyor. İstanbul'un doğu girişinde bulunan Kartal, Pendik ve Maltepe ilçelerinin AKP'li belediye başkanları yat limanından toplu konutlara, alışveriş merkezlerinden bölge ormanlarına kadar her şeyi değiştirmek istiyor.
Pendik Belediye Başkanı Erol Kaya, bölgedeki gecekonduları kaldırmak ve yaşanabilir alanlar yaratma konusunda TOKİ ile işbirliği içinde. Aslında tüm belediyelerin gecekondulardan kurtulma planlarının birinci aşamasında TOKİ ile işbirliği yapıp toplu konutlar dikerek gecekonduları bu bölgelere taşımak. Sonra da gecekonduları yıkarak yeni arsalar üretmek ve yeniden toplu konutlar üretmek. Sadece gecekondulardan zamanla kurtulmanın kentsel dönüşüm için yeterli olmadığı gerçeğini de göz önüne alan belediyelerin prestij projeleri de bulunuyor. Pendik Belediyesi'nin bu projeleri arasında 300 yat kapasiteli yat limanı, beş yıldızlı oteller, alışveriş merkezleri, villakentler bulunuyor.
Maltepe Belediye Başkanı Fikri Köse de en sorunlu bölgesi olan Gülsuyu ve Başıbüyük'te yer alan gecekondulardan kurtulmak için TOKİ ile işbirliği yapmayı amaçlıyor. Bu bölgede ise E-5 Karayolu'ndan Tem Otoyolu'na kadar uzanan bölgeyi bölge ormanı ve sayfiye yeri olarak planlıyor. Bunun için de uluslararası proje yarışması açılacağını söylüyor.
Nüfusu 550 bin olan ve 130 bin hane bulunan Maltepe'de en ciddi sorunlardan birinin gecekondu olduğunu vurgulayan Başkan Köse, sorunlu dört mahalleden üçünün dönüşüm alanı ilan edildiğini ve bu bölgelerin TOKİ'nin gecekondu önleme projesi kapsamına dahil edildiğini söyledi. Köse, ilk etapta Başıbüyük Mahallesi'nde TOKİ tarafından 2 bin 500 konut yapılarak gecekonduların boşaltılacağını açıkladı. Konutların yıkımında zorlama olmayacağını dile getiren Köse, "İnsanlar gecekondularının değeri 40 bin YTL ise, çevre düzenlemesi yapılmış konutlara sahip olduklarında en az 300 bin YTL olacağını anlayacak" dedi.
İstanbul'un 'kaçak kenti' olarak adlandırılar Sultanbeyli'de bile kentsel dönüşümün adımları atılıyor. Sultanbeyli Belediye Başkanı Alaattin Ersoy, öncelikle ilçedeki mülkiyet sorununun çözümü gerektiğini belirtiyor.
'Sultanbeyli halkı mutsuz'
Ersoy, şunları söylüyor: "Kentlerin zamanında değişime ayak uyduramayışı, kentleri geriye götürdüğü gibi o kentlerde yaşayan insanları da mutsuz eder. Değişimi dönüşümü önce zihinlerde başlatmak gerekir. Zihinsel değişim ve dönüşümü yapmadan yapılan fiziksel değişim ve dönüşümü yapmak sağlıksız bir yapıyı ortaya çıkarır. Öncelikle nasıl bir şehir kurguluyoruz, ona uygun proje üretmeliyiz. Sultanbeyli'de yaşayanların mutsuz olduğunu gördük. Camsız, çerçevesiz evler, metruk binalar, kaçak kat atmaya hazır bırakılmış demir filizleri şehri hayalet bir şehir haline getirmiştir. Bunun için ilk iş olarak imar planını yaptık. Mülkiyet sorununu çözmeye başladık."
Kentsel dönüşüme en fazla ihtiyaç duyulan ilçelerden Bağcılar Belediyesi ve Esenler Belediyesi ise bu konuda görüş vermedi.
Kâğıthane'den Karadeniz'e turistik demiryolu
Kâğıthane Belediye Başkanı Fazlı Kılıç'ın kafasındaki hayalini kurduğu ilçe, sultanların sayfiye yeri olarak kullandığı bölgeyi aratmayacak nitelikte. Bu planın içinde Kâğıthane'den 7 kilometresi orman içinden geçecek olan ve Karadeniz kıyısındaki Çiftalan'a uzanacak 50 kilometre uzunluğundaki turistik demiryolu, Kâğıthane Deresi'nin İstanbul Boğazı'ndan getirilecek deniz suyuyla canlandırılması da yer alıyor. Yoğun bir çalışmanın sürdüğü Cendere Vadisi'yse tamamlandığında kültür merkezleri, sinemalar, kafeteryaların olduğu bir Avrupa kentini andıracak. Kâğıthane deresinin etrafında bulunan fabrikaların taşınmaya başladığını ve ilk etapta Polisan, Coşkun Sucukları ve Beşler Et Entegre Tesisleri'nin yeni yerlerini tamamlamak üzere olduklarını kaydeden Kılıç şunları söylüyor:
"Kâğıthane'den Kemer'e kadar bölgede dönüşümü sağlamak için uluslararası proje yarışması açacağız. Planın içinde 70 milyon dolara mal olacak demiryolu projesi de var. Ormanın içine hayvanat bahçesi kuracağız. Turistik amaçlı bir taşımacılık olacak. Kâğıthane'den trene bindiğinizde belirli istasyonlarda duracaksınız. Hayvanat bahçesini gezeceksiniz. Bu arada eski konutların ve gecekonduların dönüşümü de bizim için önemli. Bu konuda çalışmalarımız uzun süre önce başladı. Ancak gecekonduların dönüşümünü aşama aşama yapacağız."
Kartal 'ikinci merkez' olacak, İstanbul'un yükü hafifleyecek
Kartal Belediye Başkanı Arif Dağlar, toplam maliyetleri milyar dolarlarla ölçülebilen büyük bir projenin temellerini atmaya çalışıyor. E-5 Karayolu ile sahil arasındaki prestij projesinin 1/100000 planlarının yapıldığını dile getiren Dağlar projeyi şöyle özetliyor:
"Bölgemiz coğrafya olarak dar olduğu için çok fazla gecekondu sorunumuz yok. Bizim hedefimiz Kartal'ı Anadolu yakasının merkezi yapabilmek. Çünkü Kartal'a deniz, hava, kara ve demiryolu ulaşımı ile çok kolay ulaşılabiliyor. Prestij projemiz için belirlediğimiz alandaki yerlerin yarısı devletin. Önemli bir kısmı da büyük sanayi şirketlerinin. Bu nedenle istimlak sorunu yaşanmayacak. Büyük sanayiciler bu projenin hayata geçeceği günü bekliyor. Tam bir cazibe merkezi olacağız. Sadece cazibe merkezi olmak diye bakmayın. Bu bölge tamamlandığında 150 bin kişi istihdam edilecek."
'10 yıllık bütçe yetmez'
İzmir'in merkezi konumundaki Konak'ın Belediye Başkanı Muzaffer Tunçağ, imar aflarının Türkiye'yi bugüne getirdiğini söylüyor. "Konak'ta sıkışıp kaldık. Büyüyemiz ve dönüştürmemiz çok zor" dedikten sonra bunun gerekçelerini ise şöyle açıklıyor:
"Kentsel dönüşümle ilgili taslak TOKİ'yi sınırsız yetkilerle donatacak. TOKİ, istediği yeri kamulaştırıp toplu konutlar kurabilecek. Yasaya göre, TOKİ isterse Anıtkabir'in yerine bile konutlar kurabilecek. Fakat işin sosyal yönü ve kentsel dönüşüm gerekliliği ise yine belediyelerin sırtında kalacak. 900 bin nüfuslu Konak'ın dönüşmesi için Büyükşehir Belediyesi'nin 10 yıllık bütçenin tamamı ayrılmalı. Bu da imkânsız."
İzmir'i merhamet bu hale getirdi
Türkiye'nin en güzel kentlerinden birisi olan İzmir de kendisini saran gecekondulara teslim olmaktan kurtulamamış. Sanayi alanlarının kent dışında olması gecekondulaşmanın İzmir'in çevresinde yoğunlaşmasını beraberinde getirdiği belirtiliyor.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, 1960'tan sonra kentte gecekondulaşmanın hızla arttığını ve İzmir'in çevresinin gecekondularla kuşatılğını söyledi. Bunun nedeninin Türklerdeki dayanışma ve merhamet duygusu olduğunu dile getiren Kocaoğlu, "1960'ta 100 kişinin 70'i köyde 30'u kentlerde oturuyordu. Aradan geçen 40 yıllık süreçte bu tablo tersine dönmüş. Şehir nüfusu yüzde 70'e ulaşırken köy nüfusu ise yüzde 30'a düşmüş. Sanayileşmeyle birlikte köyden göç edenler İzmir'i çevreleyen tepelere gecekondular dikmeye başlamış. Bizim yapmamız gereken bu tabloyu tersine çevirmek. Ama çok zor bir durum" diyor.
Devlete kalsa 220 yıl gerekli
İzmir'de 220 bin sağlıksız konut bulunduğunun da altını çizen Kocaoğlu, bu işin sadece devlete ve yerel yönetimlere bırakılması durumunda 220 yıl gerekeceğini ifade etti. Kentin tam orta yerinde bulunan İzmir Limanı'nın taşınıp taşınmayacağı sorusuna ise Kocaoğlu, "Limanın uzun yıllar daha taşınması söz konusu değil. Biz de Konak'tan Karşıyaka'ya kadar olan sahil şeridinin turizm alanı olmasını ve Kordon boyunun sahil şeridini kapsamasını istiyoruz. Ancak bu aşamada bunun imkânı yok. Hatta limanın kapasitesinin 2-3 kat artması gerekiyor" yanıtını verdi.
Gecekondulaşma oranı açısından Türkiye'nin en sorunlu ilçelerinden birisi olan Karşıyaka'daki konutların en az yarısının yenilenmesi gerekiyor. Karşıyaka Belediye Başkanı Cevat Durak'ın kafasından Karşıyaka'yı yıkıp yeniden yaratmak geçiyor. İki katlı bahçeli evlerden oluşan bir karşıyaka var hayalinde. Ancak gerçekçi olmak gerektiğinin farkında: "En büyük sorunumuz ilçeyi ikiye bölen Çanakkale yolunun üzerinde kalan bölüm. Öncelikle TOKİ işbirliği ile yapılan 808 konuta gecekondu bölgesini taşıyacağız. Sonrasında ise boşalan yerlere yeni konutlar yapılacak."
|
