|
b>LOJİSTİK Analiz / Dr. Metin ÇANCI
Avrupa Birliği' nde yapılan bir araştırmaya göre, önümüzdeki 30 yılda dünyadaki büyük şehirlerin nüfuslarının sürekli göçün de etkisiyle yüzde 27 oranında artması beklenmektedir.
2030 yılından itibaren nüfusu 10 milyonun üzerinde olan şehirlerin sayısı 23'e çıkacak ve bu şehirlerin tümünde trafik tıkanıklığı, kazalar, hava ve gürültü kirliliği gibi ulaşım sorunları daha da şiddetli olarak yaşanacaktır.
Söz konusu araştırmayı irdelediğimizde şu değerlendirmelere ulaşıldığını görmekteyiz: Toplumun tüm katmanlarında yer alan vatandaşlar için en önemli konu tabii ki güvenli, süratli ve düşük maliyette ulaşımdır. Şehir içi ulaşımda bir önceki yıla göre araç sayıları artmaktadır. Trafik kazalarında, trafiğe çıkan özel araçların sayısı ile trafik mağdurlarının sayısı arasında doğru orantı olduğu ortaya çıkmıştır. Trafik kazaları, birçok ülkede tüm nedenler arasında ortalama yüzde 40Õlık pay ile başlıca ölüm nedeni olduğu, toplu taşımacılığın özel araçların kullanımı ile kıyaslandığında 5-10 kat daha güvenli olduğu anlaşılmaktadır.
Özel araçlarla yoğun olarak yapılan ulaşım nedeniyle trafik tıkanmakta, bu da tüm taşıma modlarının etkinliğini azaltmakta ve bu yüzden toplu taşımacılık hizmetlerini daha az güvenilir ve maliyetli hale getirmektedir.
Şehir içi taşımacılıkta karayoluna dayalı ulaşım, küresel ısınmaya neden olan sera gazlarının temel kaynaklarından biridir. İklim değişikliğine ve uzun vadede oluşabilecek birçok felakete neden olduğundan sera gazları bir süredir Kyoto SözleşmesiÕnde de belirtildiği gibi sözleşmeye taraf olan ülkelerde azaltılmaya çalışılıyor. Bu, her ülke ve sektörünün özverisini ve ilgisini gerektiren, tüm insanlığı ilgilendiren bir konu olduğundan yerel yönetimlerin de toplu taşımacılığa dair planlarını bu çerçevede değerlendirmeleri gerekmektedir.
Trafik kazalarından ölme riski çok yüksektir, ancak Dünya Sağlık ÖrgütüÕnün araştırmasına göre, taşımacılığın neden olduğu hava kirliliğinin etkileri sonucunda ölen insan sayısı, trafik kazalarından çok daha fazladır. Çevreye en az zararın verilmesi için tüm taşımacılık modlarının birbirine entegre edilmesi, kullanılacak en iyi çözümlerden biridir.
Zayıf altyapı ve trafikteki tıkanmalar, taşımacılık maliyetlerinin yükselmesine ve çevrenin zarar görmesine neden olmaktadır. Nüfus yoğunluğu yüksek şehirlerde taşımacılık maliyetlerinin titizlikle hesaplanması gerekmektedir. Taşımacılığın topluma uzun vadede daha büyük sorunlar ve daha fazla maliyet yaratması kaçınılmazdır. Ayrıca toplu taşımacılık, özel araç kullanımı ile kıyaslandığında 2-3 kat daha fazla istihdam yaratmaktadır.
Anlaşılacağı üzere bütün bunların şehir içi ulaşımda toplum, çevre ve ekonomi yönünden değerlendirilmesi ve çıkacak sonuçlara göre taşımacılık stratejilerine başvurulması gerekiyor. Şehirlerimizdeki düzensizliği ve uygulamaların gelip geçiciliğini göz önünde bulundurursak, ülkemiz büyük şehirlerinde uzun vadeli ulaşım planlarının yapılmasında batıda rağbet gören toplu taşımacılık deneyim ve eğilim yararlanılabilir.
Batıda şehir içi ulaştırmadaki bu eğilim "Sürdürülebilir Ulaştırma Kavramı" ile açıklanmaya çalışılmaktadır. Bu kavram, beraberinde kaynakların daha etkin kullanımını, taşımacılıktaki yatırım maliyetlerinin azalmasını, kent alanlarının en etkili taşımacılık modlarına ayrılmasını, toplu taşımacılıktaki zehirli gaz emisyon oranının giderek sıfırlanmasını, artan nüfusa göre planlama yapılmasını, ulaşımın güvenli ve sağlıklı hale getirilmesini ve intermodal taşımacılık ağları ile taşımacılık ve enerji maliyetlerinin düşürülmesini getirmektedir.
Şehir içi taşımacılıkta sürdürülebilir bir ulaşım anlayışı için gerekli temel stratejiler şu şekilde olmalıdır:
Ekonomik kaynakların en verimli şekilde kullanılacağı karayolu-demiryolu-denizyolu ulaştırma sistemlerinin birbirine entegrasyonunu sağlayan toplu taşımacılık çözüm politikaları geliştirilmelidir.
Topluma kent tipi yaşam biçimi benimsetilmelidir. Bunun için toplu taşımacılığın geliştirilmesinin yanı sıra yaya ve bisiklet alanları yaygınlaştırılarak motorlu ulaşıma alternatifler getirilmelidir.
İleri teknoloji içeren, yüksek performanslı ve çevreye daha az zarar veren taşıtların kullanımına yönelik özendirici politikalar geliştirilmelidir.
Trafikte bireysel taşımacılığa yönelik hedef "sıfır büyüme" olmalıdır. Bunun için şehir içi ulaşımda özel araç kullanımının daha pahalı hale getirilmesi ve diğer caydırıcı yöntemlerin kullanılması gerekir. Park ve yol kullanım ücretleri gibi uygulamalar da bu doğrultuda revize edilmelidir.
Şehir içi ulaştırma sektörü, gelecekteki ekonomik, sosyal ve çevresel düzenin kurulmasında büyük önem taşımaktadır. Bu açıdan ekonomik ve finansal araçların taşımacılık politikalarına entegre edilmesi, detayları ne olursa olsun uygulamanın özünü teşkil etmelidir.
|
