Silivri Kapısı’nın İki Fotoğrafı

Bugüne dek İstanbul surlarının restorasyonu pek çok haklı eleştirinin konusu oldu, ne var ki bu onarımları -öncelikle- kendi dışındaki olguların göstergesi olarak okumak gerek. Bu onarımlar, sadece “onarım”ın kendi gerçekliği içinden görüldüğünde ve yalnızca teknik bir restorasyon eleştirisiyle ele alındığında eksik bir değerlendirme yapılmış olur.

1950’lerde gerçekleşen sınırlı restorasyonları bir yana koyarsak, surların sistematik onarımı 1986’da projelendirildi ve bir yıl sonra başlayan çalışmalarla önce bir dizi sur kapısı onarıldı, bunları diğer sur bölümlerinin “restorasyonu” izledi. 1987’de onarımına başlanan kapılardan biri de Silivri Kapısı idi. Silivri Kapısı, İstanbul’un kara surlarının güney kesiminde Mevlevihane Kapısı ile Belgrad Kapısı arasında bulunuyor. Bizans döneminde, kapının hemen dışında yer alan ve önemli kült merkezlerinden biri olan Balıklı Ayazması’ndaki “can veren kaynak” dolayısıyla ‘Pighi Kapısı’ diye adlandırılıyordu. Bizans’ın son döneminde ise Silivri’ye giden yolun üzerinde olduğu için Selybria Kapısı adını aldı ve bu ad günümüze dek ulaştı.

Silivri Kapısı’ndan söz etme nedenim, yaklaşık 25 yıl arayla çektiğim iki fotoğraf. İlk fotoğrafın tarihini tam anımsamıyorum, 1980’lerin başları olmalı. İkincisi ise dijital bir fotoğraf, bu yüzden tarihi de büyük bir kesinlikle belirli: 22 Ağustos 2008, saat 14.22. Her iki fotoğraf da Silivri Kapısı’nın sur dışından görünümü, hemen hemen aynı noktadan çekilmiş. İlk fotoğraf surların restorasyonuna girişilmeden birkaç yıl önce çekilmiş ama neredeyse zamansız bir fotoğraf. Belirli bir zamanı işaret eden yalnızca Anadol otomobil, ama o da oldukça geniş bir zaman aralığını gösteriyor. Giysilerden, ağaçlardan, ışıktan, fotoğrafın sonbaharı kışa bağlayan günlerden birinde çekildiği anlaşılıyor. Tüm fotoğrafa sızmış bir hüzün var, İstanbul sonbaharının o bilinen hüznü. Belki fotoğrafı İstanbul’a ait kılan da öncelikle bu hüzün.