Yapılan Magandalık

Ankara Anakent Belediyesi’nce görevlendirilen bir temizlik firmasının, “bakım ve onarım” adı altında, Ulus’taki tarihi Atatürk Anıtı’nı yaldızlı sarıya boyamasına sanatçılar da tepki gösterdi. Ressamlar Prof. Dr. Zafer Gençaydın, Adil Ocak, Yaşar Çallı ve heykeltıraş Metin Yurdanur, bronz heykellerin bu şekilde boyanmasının anıta ciddi zararlar vereceğini, orijinalini de bozacağını vurguladılar. Heykelin eski haline getirilmesi için çalışmalara başlanırken üzerindeki boya da siliniyor. Bu arada anıtın etrafına da bariyer çekilerek geçişlere kapatıldı. Sanatçıların görüşleri şöyle:

Prof. Zafer Gençaydın (Ressam): Bu durum her şeyden önce bir estetik kirliliktir. Çok güzel bir söz vardır: Derler ki, “İyi bir zevk, iyi ahlakın temelidir”. Estetik kirlilik kadar büyük bir günah olamaz. Bu ahlaksızlığın, çirkinliğin dışa vurumudur. Ayrıca heykel boyamak uzmanların işidir. Ulus’taki anıt 82 yıllık bir geçmişe sahip. Heykeli yapan ünlü heykeltıraş, bronz malzeme kullanmış. Bronz malzeme de oksitlenip çürümemesi için karartılmış. Şimdi sanki heykeli yapan kişi neyin ne olduğunu bilmiyormuş gibi, bu aklıevveller, estetik terbiye almamış, sanat fukarası içinde debelenenler, düşünmeden böyle bir işe kalkışmış. İnsanı çıldırtacaklar. Ülke ne yazık ki cahillerin ve zevksizlerin elinde kaldı. Ayrıca bu duruma gelişimizde toplumun da suçu var. Çünkü toplum tepkisiz. Bir güzel söz daha vardır: “Bilgisiz toplumlar cahil ama tepkisiz toplumlar barbardır.” Sanatın içine tüküren bir zihniyetin ürünü.

Adil Ocak (Ressam): Bronz heykellerin kendine özgü bir yapısı vardır. Bronz heykelleri siz istediğiniz gibi boyayamazsınız. Çünkü bu türlü işlemler heykele çok zarar verir. Heykelde gerçekleştirilecek her türlü bakım onarım işinde estetik değerler ön planda tutulmalıdır. Ancak kentimizi yöneten insanlar sanattan bihaber olduğu için heykelleri de biblo, oyuncak gibi görüyorlar. O biblo ve oyuncaklara nasıl davranıyorlarsa, heykellere de öyle davranıyorlar. Heykeller yapı itibarıyla girintili çıkıntılıdır. Heykeller ne kadar temizlenmeye çalışılırsa çalışılsın bu girinti ve çıkıntılara işleyen boya nasıl çıkarılacak?

Yaşar Çallı (Ressam): Amaç Atatürkçülükle, Atatürk’le alay etmek. Öncelikle bronz bir heykelin boyanmasına gerek yoktur. Heykel boyamak magandalıktır. Çağdışı bir iştir bu yapılan.

Metin Yurdanur (Heykeltıraş): Önceki gün heykellerin boyandığını öğrendiğimde hemen Ulus’a gittim. Sprey bir boyayla heykelleri boyadıklarını gördüm. Sprey boya heykelin mermer kabartmalarına zarar verecektir. Heykelin orijinali zarar görecektir. Hepimiz bu heykellere gözümüz gibi bakmalıyız. Benim de bronz heykellerim var ve bana soruyorlar, “Bu heykellere nasıl müdahale edelim, karardılar” diye. Sakın müdahale etmeyin diyorum. Çünkü heykellerin de bir kimliği, kişiliği vardır. 70-80 yaşındaki bir insanın yüzü nasıl değişirse, saçları beyazlarsa, heykeller de öyledir. Şimdi yaşlı birinin yüzüne botoks yaptırması nasıl komik durursa, bu türlü işlemler de heykellerde komik durur. Bir de bu tür işler uzmanlar tarafından yapılır. Siz hasta olduğunuzda doktor yerine nalbanta mı gidiyorsunuz? Bu tam nalbant işi olmuş.

Anıt Yunus Nadi'nin önderliğinde yapıldı

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgiye göre, Ulus Meydanı’nda bulunan Atatürk Anıtı, gazetemizin kurucusu Yunus Nadi’nin önderliğinde, Türk ulusunun maddi katkılarıyla yaptırılmıştı. Anıtın yaptırılması için yurt çapında bir kampanya başlatılmış ve kampanya dahilinde açılan yarışmayı yürütmek üzere, bir yurttaş komitesi kurulmuştu. Komite tarafından Fransızca ve Osmanlıca bir şartname hazırlanmış ve hazırlanan şartnamede, Kurtuluş Savaşı’nın kime karşı, nasıl ve hangi amaçlarla yapıldığı geniş şekilde açıklandıktan sonra, zaferin önderi olan Mustafa Kemal’in kişiliği ve özellikleri ayrıntılı olarak tanımlanmıştı.

Yarışmaya gönderilen projeler içinde, Avusturyalı heykeltıraş Heinrich Krippel’in projesi beğenilerek anıtın yapımına başlanmış ve 24 Kasım 1927 Perşembe günü de törenle açılmıştı. Üçgen bir kaide üzerinde duran heykel grubu, Cumhuriyetin kurulduğu Büyük Millet Meclisi ve İstasyon yönüne bakıyor. Kaide üzerinde bütünlük gösteren heykellerden önde iki Mehmetçik bulunuyor. Bunlardan sağdaki, arkadaşlarını savaşa çağıran, soldaki düşmanı gözetleyen Mehmetçik heykelleri olarak betimleniyor. Arkada ise mermi taşıyan Türk kadını heykeli yer alıyor. Heykel grubunun tam ortasında da Mareşal üniformalı Gazi Mustafa Kemal’in, Sakarya isimli atı üzerindeki heykeli yer alıyor.