Yasama Süreci "Yağmanın Güvencesi" Olarak İşletiliyor

/P>

Kentsel Yenileme / Dönüşüm

2005 yılında kabul edilen 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıklarının Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun ile tarihî ve kültürel değere sahip alanlarda "kentsel yenileme" adı altında herhangi bir üst plan belgesine bağlı olmadan, kamusal denetimden kaçırılan rant amaçlı projelerle, evrensel ve bilimsel kuralları göz ardı eden uygulamalar yapılmakta, bu uygulamalarda kamu yararı şartı gözetilmeksizin acele kamulaştırma yolu kullanılarak ciddi bir mülkiyet dönüşümü yaratılmak suretiyle toplumsal ayrışmalara ve sorunlara yol açılmakta ve kültürel ve tarihî mirasımız yok edilmektedir.

Bu yasa ile özellikle İstanbul'daki Sulukule ve Tarlabaşı projeleriyle gündemde yer alan "yıpranmış tarihî kent dokuları"nda sözde yenileme uygulamaları olarak yaygınlaşan "kentsel dönüşüm", 5998 sayılı Kanun’la tarihî nitelik taşımayan kentsel alanları da kapsayacak bir düzenlemeye kavuşturulmuştur.

2010 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 5998 sayılı Kanun’la "5393 sayılı Belediye Kanunu"nun "Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Alanı" başlıklı 73. maddesi değiştirilmiş, yapılan değişiklik ile belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde "imarlı-imarsız, yapılı-yapısız" tüm alanlar, dönüşüm kapsamı içerisine alınmıştır. Uygulamaya tam bir keyfilik getirilmiş ve bununla da yetinilmeyip, Türkiye’deki birçok il merkezinden daha büyük bir yerleşmeyi kapsayacak büyüklükte bir alan olan 500 hektara kadar alanların, adet sınırı olmaksızın dönüşüm alanı ilan edilmesi düzenlenmiştir. Bu çerçevede "Kentsel Dönüşüm ve Gelişme Alanı" adı altında bütüncül planlama anlayışından uzak, kentin genel planlama hedeflerini olumsuz etkileyecek, şehircilik ilkelerine aykırı, hiçbir bilimsel gerekçeye dayanmayan parçacı planlama anlayışının önü açılmıştır.

Bu yasa değişikliği ile "konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları oluşturulmak üzere" kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri adı altında kişilerin mülkiyet güvencesi ortadan kaldırılmış, belediyelere kamulaştırmasız el atma hakkı tanınmış, 3194 sayılı İmar Kanunu’ndaki planlama ile ilgili esaslar bertaraf edilmiş, ilçe belediyelerinin imar yetkileri büyükşehir belediyelerine verilmiş, kişilerin bu uygulamalara karşı yargıya başvurularının önü kapatılmaya çalışılmıştır.

Bu yasal düzenleme, sadece kent merkezlerinde değil, kent çeperlerinde de yasal ya da yasadışı oluşmuş her türlü yerleşme alanlarında, şehirciliğin genel ilkelerine ve kentsel bütünlüğü gözetmesi gereken planlama hiyerarşisine uyulmadan, mevzii ve keyfi imar uygulamalarına; dahası insanların yaşadıkları mekânlardan adeta zorla çıkartılarak aynı yerlerde dönüşüm adına yeni emlak pazarlama alanları yaratmaya olanak sağlamaktadır.