|
b>Rusya'dan alınan doğalgazın fiyatındaki tartışmalı formül 16 Haziran'da Moskova'da ele alınıyor. Çetin müzakerelere hazırlanan bürokrasi ise Ali Şen'in müdahalesinden rahatsız.
Enerji Bakanı'na Rusya'dan doğalgaz getirilmesini sağlayan Mavi Akım Doğalgaz Projesi'ndeki formül oyunları ve skandallara ilişkin dosya sunan bürokrasi, 'Ali Şen aracı, Gazprom kazanan olmasın' görüşünü iletti. Belgelerle kanıtlanmış ve Türkiye'nin milyarlarca dolar zarara uğratılmasına neden olan yolsuzluk dosyasının, daha önce açılan ve yargıya yansıyan soruşturmaya dahil edilmesi bekleniyor. Türkiye ve Rusya Federasyonu yetkilileri, formül sorununu çözmek amacıyla 16 Haziran tarihinde Moskova'da buluşacak.
Pazarlık üç gün sürecek
Türkiye ile Rusya arasındaki gerilim, 16 Haziran'da Moskova'da yapılacak üç günlük toplantıda giderilmeye çalışılacak. BOTAŞ ve Dışişleri bürokrasisi toplantı için harıl harıl hazırlık yapıyor. Edinilen bilgiye göre, formülde geri adım atılmaması ve FO1 çarpanının Ruslarca kabulünün sağlanması kararlaştırıldı. Bu nedenle siyasi iradenin tam desteği talep edildi.
Fenerbahçe kardeşliği faktörü
Ruslarla çetin bir müzakereye hazırlanan bürokrasinin en büyük endişesi, Ali Şen'in arabuluculuk girişimi oldu. Başbakan Tayyip Erdoğan ile görüşmede Gazprom heyetine hamilik eden Şen'in, formülde Rusların istediği FO0 çarpanının kullanılmasını, buna karşın fiyattan indirim yapılmasını önerdiği öne sürüldü.
Bu yaklaşımın uzun vadede Türkiye'nin zarar etmesine neden olacağına dikkat çekilirken, üst düzey bir bürokrat, "Uğradığımız haksızlığı ortadan kaldırmakta kararlıyız. Yeter ki Fenerbahçe kardeşliği ile Ali Şen aracı, Gazprom şampiyon yapılmasın" diye konuştu. Aracılığa soyunan Ali Şen ile ilgili rahatsızlık hükümete de iletildi.
--------------------------------------------------------------------------------
Vurgun belgelerle kanıtlandı
Bürokrasinin Mavi Akım projesine ilişkin araştırmasında ihale yolsuzlukları, 12 dolarlık komisyon, hamiline hisse gibi 'münferit' ve önceden tespit edilerek yargıya havale edilen yolsuzluklara ek olarak, formül yolsuzluğu tespit edildi. Belgelerde yapılan incelemelerde formülde yapılan 'sinsi' değişikliğin izi sürüldü. Şu tespitler yapıldı:
10 Aralık 1996 tarihli belge:
Taraflar: Gazexport ve Turusgaz (Rus firması Gazprom ile BOTAŞ ve GAMA'nın ortak olduğu şirket)
Niteliği: Alım-satım anlaşması
Anlaşmadaki Formül'de esas
alınan FuelOil çarpanı: FO1 (Türkiye'nin lehine bir çarpan)
18 Şubat 1998 tarihli belge:
Taraflar: Gazexport ve Turusgaz
Niteliği: 10 Aralık 1996 tarihli anlaşmada revizyon
Fueloil çarpanı: FO0 (Rusya'nın lehine olan)
Eki: Fiyat formülü 10 Aralık 1996'daki anlaşmayla aynıdır, iddiası yer alıyor. Ancak çarpan FO0 olarak gösteriliyor.
FO1 çarpanı FO0 olursa...
Enerji Bakanı'na sunulan dosyada, FO1 çarpanının FO0'a dönüştürülmesiyle ortaya çıkan farka da yer veriliyor. 1998 yılında yapılan bu değişiklikle birlikte bir birim doğalgazda (1000 metreküp) BOTAŞ aleyhine 25 dolarlık fark ortaya çıktı. Buna Turusgaz'a sınırda ödenen 12 dolarlık komisyon da eklenince, Türkiye'nin karşılaştığı vurgun bin metreküpte 37 doları buluyor. Söz konusu anlaşmayla yılda 8 milyar metreküp doğalgaz alındığından uğranan zararın yıllık boyutu yılda 296 milyon dolar seviyesine ulaşıyor.
--------------------------------------------------------------------------------
Mavi Akım'la ne ilgisi var?
Enerji Bakanı'na verilen dosyada Turusgaz'daki bu oyunun Mavi Akım projesi ile ne ilgisi olduğu da belgelerle izah edildi. İşte dönemin bakanının lehte zannettiği, ancak Türkiye'ye yolsuzluk olarak döndürülmeye çalışılan kararın belgesi:
Tarih: 29 Ağustos 1997
Taraflar: Dönemin Enerji Bakanı Cumhur Ersümer ile Gazprom Başkanı Rem Vahirev
İçeriği: Mavi Akım projesi kapsamında alınacak doğalgaz fiyatı, 10 Aralık 1996'da Gazexport ile Turusgaz arasındaki anlaşmada belirlenen fiyatı geçmeyecek.
Tarih: 3 Ekim 1997
Taraflar: BOTAŞ ve Gazprom
Niteliği: Prensip anlaşması
İçeriği: Doğalgazın fiyatı hesaplanırken kullanılan fueloil çarpanı FO1 (Türkiye'nin lehine)
Tarih: 15 Aralık 1997
Taraflar: BOTAŞ ve Gazprom
Niteliği: Alım-satım anlaşması
Fueloil çarpanı: FO1 (Türkiye'nin lehine)
Mavi Akım ile Turusgaz arasındaki en önemli bağlantı, Ersümer ile Vahirev'in vardığı mutabakat olarak görülüyor. Rus tarafı Turusgaz anlaşmasında son değişiklikle FO0'ı çarpan olarak kullandığından, Mavi Akım'da da aynı çarpanın kullanılmasını istiyor. Buna dayanak olarak da Vahirev ile Ersümer arasında varılan mutabakat gösterildi. Rus şirketi anlaşmadan önce FO0 konusunda uzlaşma sağlandığını, ancak 15 Aralık 1997'de anlaşmaya yanlışlıkla FO1 yazıldığını ileri sürdü.
Buna rağmen BOTAŞ, Mavi Akım çerçevesinde bugüne kadar aldığı 180 milyon metreküp doğalgaza FO1 çarpanını kullanarak ödeme yaptı ve buradan 4.5 milyon dolar tasarruf etti.
|
