|
Foto: Norveçli mimarın Da Vinci'nin Haliç köprüsü taslağına göre
1996 yılında Norveç'te yaptığı köprü
Dünyanın en büyük dahilerinden Leonardo Da Vinci'nin en
büyük hayallerinden biri hem operada hem de gerçek hayatta can buluyor. 500 yıl
kadar önce, dünyanın en büyük ve en ihtişamlı köprüsünü Haliç'e
yapmak için Sultan II. Bayezid'e mektup yazan, ama saray
görevlisince "İtalya Cumhuriyeti'nden bir gavur" olarak nitelendirip dikkate
alınmaması sonucu teklifine karşılık bulamayan Leonardo'nun içinde kalan büyük
hayali, mektubunun 1950 yılında tesadüfen Topkapı Sarayı'nın
arşivlerinde bulunması sonucu ortaya çıkmıştı.
İşte bu büyük
hayal, hem sanatta hem gerçek hayatta karşılık buldu. ABD'den opera sanatçısı
Daniel Nazareth, Leonardo'nun rüyasını operada gerçeğe
dönüştürdü, Türk mimar Hakan Kıran da ünlü dahinin eşsiz
eserini Haliç'e yapmak için gün saymaya başladı.
Hindistan asıllı
Amerikalı besteci Daniel Nazareth, AA muhabirinin sorularını
yanıtlarken, İstanbul'un 2010 Avrupa Kültür Başkenti olması ile Da Vinci
köprüsünün hikayesini duyduktan sonra bu operayı yazmaya karar verdiğini
söyledi. Leonardo gibi üstün bir dahinin, 500 yıl önce Haliç'e köprü yapmak
isteyip gerçekleştirememiş olmasından çok etkilendiğini belirten Nazareth, bu
nedenle operasında Leonardo'yu İstanbul'a getirdiğini kaydetti. Nazareth,
"Operamda, 500 yıl öncesine gidiliyor: Burada Leonardo Topkapı'ya davet ediliyor
ve Bayezid ile buluşuyor. Birlikte köprüyü inşa etmeye karar veriyorlar. Böylece
opera, 500 yıl öncesi ile bugün arasında köprü oluşturuyor"
dedi.
Operanın son sahnesinde tüm insanların, barış içinde, bağımsız ve
yapıcı bir atmosferde yaşamasının mümkün olduğunu vurguladığını ifade eden
Nazareth, "Yani, Leonardo'nun köprüsü ve opera farklı kültür ve medeniyetler,
batı-doğu ile zengin-fakir arasında bağ kuran bir metafor olarak kullanılıyor"
diye konuştu. Birçok kişinin Türkiye'yi AB'nin içinde görmek istediğini
düşündüğünü de dile getiren Nazareth, "Türkiye'nin farklılıkları içeren bir
topluma sahip ve Avrupa ve dünya toplumunda yerinin olduğu mesajının
verilmesinin önemli olduğunu düşünüyorum" ifadesini
kullandı.
Müziğinde bile matematik var
İtalya'da
son dönemki araştırmalarda Leonardo'nun annesinin İstanbul Yahudilerinden olduğu
yönünde tartışma bulunduğunu ifade eden Nazareth, Londra'daki Da Vinci
koleksiyonunda da Leonardo'ya ait orijinal bir beste keşfettiğini ve bunu kendi
operasında kullandığını söyledi. Nazareth, "Bir metinle birlikte çok güzel bir
melodi yazmış. Metin, 'Bana ilham veren, bana itici güç sağlayan aşktır' diye
yazıyor. Benim operamda da Leonardo'nun şarkısı bölümü var ve burada onun
orijinal müziği yer alıyor. Bu melodi, Leonardo'nun Topkapı Sarayı'nı ziyaret
ettiği bölümde çalacak" dedi.
Leonardo'nun melodisinin ilginç özelliğine
de dikkati çeken Nazareth, şunları kaydetti:
"Benim keşfettiğim, Da Vinci
tarafından kullanılan bu müzik, dik üçgende dik kenarların karelerinin
toplamının hipotenüsün karesine eşit olduğu Pisagor teorisine göre oluşturulmuş.
İlginç olan diğer yan, Leonardo'nun Sultan'a yazdığı mektuptaki köprünün boy,
genişlik ve yüksekliği içeren boyutları da bu teoriye uygun. Çünkü, Pisagor Da
Vinci'nin en çok beğendiği matematikçilerden biriydi. Altın oranı da çıkarmak
için Pisagor'dan yararlanmıştı."
Prömiyer
Topkapı Sarayı'nda
Nazareth, Leonardo'nun hayalini gerçeğe
dönüştüren eserinin Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürü Rengim Gökmen'in
desteğiyle, 2010-2011 sanat sezonunda sahneleneceğini ve prömiyerinin de
Leonardo'nun gitmek isteyip de hiç gidemediği Topkapı Sarayı'nda yapılmasının
planlandığını duyurdu. İstanbul'da Haliç'e Leonardo'nun köprüsünün yapılması
projesinin yürütüldüğünü anımsatan Nazareth, "Çok mutlu oldum, benim operam ve
köprü bu yıl ortaya çıkacak" dedi. Nazareth, Rengim Gökmen'in operanın
Ankara'nın yanı sıra İzmir ve diğer illerde de sahnelenmesini ve İngilizce'den
Türkçe'ye çevrilmesini düşündüğünü dile getirerek, "Bu operanın bütün hikayesi
Türkiye'ye ait, birçok bölüm Topkapı Sarayı'nda geçiyor. Operamda Kur'an-ı
Kerim'den iki söz var. Ben bir Türk değilim ama operam Türkiye'nin bir parçası
ve ona ait. Ama aynı zamanda Avrupa'nın parçası, çünkü müzikler de Avrupa
müziği" ifadesini kullandı. Operanın Almanya'da da sahnelenebileceğini anlatan
Nazareth, gerçek köprünün kurulmasını da dört gözle beklediğini sözlerine
ekledi.
İnşaat yakın zamanda başlayacak
Haliç'e
Leonardo'nun köprüsünün kurulma projesini yürüten Hakan Kıran Mimarlık Yönetim
Kurulu Başkanı Hakan Kıran da Leonardo'nun hayalini gerçekleştirmek için
eskizler, konuyla ilgili maketler ve 2001 yılında Norveç'te yapılan Leonardo'nun
köprüsü gibi bütün verileri araştırdıklarını söyledi. "Leonardo'nun köprüsü
ileri vizyonla yapılmış bir skeç, aslında bir hayal" diyen Kıran, köprüyü,
orijinal fikrini bozmadan ama 21. yüzyıl teknolojisini de katarak modern yorumla
yapacaklarını kaydetti. Kıran, çelik ve ahşaptan oluşacak köprünün tasarımını
yaklaşık 1.5 yıl önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne gönderdiklerini
hatırlatarak, sözlerini şöyle sürdürdü:
|
