Dereler Temizlenmezse Seller Devam Edecek

br />
Kadıoğlu'nun izlenimleri

Derenin tapusunu verenlere ne demeli?

Olay yerinde incelemelerini tamamlayan İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölüm Başkanı ve İTÜ Afet Yönetim Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu’nun izlenimleri ise şöyle:

-  “Geçmişini hatırlamayanların yazgılarında geçmişini yeniden yaşamak vardır” sözünü George Santayana sanki bizim için söylemiş. 6  Temmuz 1929 yılında Trabzon’un Of, Çaykara ve Sürmene ilçelerinde büyük bir sel yaşanmış. Bu selden dolayı dedem, Sürmene Köprübaşı’ndan Maçka’ya göç etmiş. Fakat 18-20 Haziran 1990’da bu sefer Maçka’da 57 kişinin hayatını kaybettiği en büyük sele yakalanmış. Yoksa 14-15 Ağustos 1998’de Sürmene-Köprübaşı
-Beşköy’de tekrar yıkıcı sele zaten yakalanacaklarmış. Yani bu bölgede ders alınması için çok sayıda sel afeti yaşanmış fakat ne bürokrasi, ne de halk bunlardan yeterince ders almamış.

-  Ankara’dan yapılan tek tip projeler bölgede trajikomik durumlar yaratıyor. ‘Binalarda ıslak zeminler kuzeye bakar’ gibi kuralları ezbere uygulayanlar, Rize’de denize bakan tuvalet ve banyolu tesis planı yapmış. İtiraz ederseniz cevap hazır: “Proje böyle!”
Derenin tapusunu vatandaşa verenlere ne demeli  Dere tapu filan tanımıyor ama bürokrasimiz, dünyada eşi ve benzeri olmayan böyle müthiş icraatlara imza atabiliyor. Rize Belediye Başkanı’na sorun; altından dere geçen ya da ev yapmak için dere yatağının yerini değiştiren apartmanları size tek tek göstersin. Bu ülkede bazıları da fay hattını belediye encümen kararı ile değiştirmeye kalkışmıştı. Selde de bunu başarıp derenin içine tapulu ve ruhsatlı evler, tesisler yapmışız bile. Sonra da neden bu felakete uğradık diye destan yazıp ağıt yakıyoruz.

-  “Tepelere ev yapma yel alır,  dereye ev yapma sel alır, yetmişinden sonra evlenme el alır” diyen atalarımız, günümüzdeki bir yanlışa atıf yapmış aslında. Maçka’da köprülere bakıyorsunuz, biri kültürün eseri, öteki ise kültür erozyonuna uğramış bürokrasinin eseri. Birinde akıl, hesap ve estetik var, ötekinde bunları arayın da bulun. Basında sel ve heyelan haberleri arttıkça Sümela Manastırı gibi önemli turistik tesislere düzenlenen turlar iptal ediliyor. Maalesef afet yönetiminin, afetlere hazırlığın yerel kalkınma ile ilişkisini Türkiye henüz fark edemedi. Bu nedenle hâlâ ‘doğayı koruyun, derelere müdahale etmeyin’ diyenleri, ülkenin kalkınmasına karşıymış gibi görenler çok. Maçka’da derenin içinde gördüğüm kocaman ağaçlar, bana o derelerin uzun yıllardır temizlenmediğini söylüyor.

-  Gelmişken şu meşhur küçük HES’leri de görelim dedik. İkizdere Vadisi’nde gözlerime inanamadım.  Tünellerden çıkarılan hafriyat tümüyle derenin içine yığılmış ve yığılmaya devam ediyor. Hani derelere zarar gelmeyecek diyen Çevre Etki Değerlendirme Raporları  35-40 metre olan dere yatakları bazı yerlerde 6-7 metreye düşmüş. Dere yataklarında, tek taraflı yapılan bu müdahalenin zararları şu an karşı sahilde oluşan aşınma ve heyelanlar ile çok net bir şekilde görülmekte.

-  Romalılardan beri sellerle mücadele edebilmek için sadece barajlar ve su bentleri inşa edilme anlayışı 1940’lı yıllardan sonra ‘selden korunma’ kavramına dönüştürülmüştür. Yani marifet sel afetinden halkı kurtarmak değil korumaktır. Şimdi eğer devlet şu an kum, çakıl ve çöple dolan dereleri acilen temizlemezse kasım ayının sonuna kadar bölgede peş peşe sellerin görülmesi hiçbir şekilde sürpriz olmaz.