İstanbul Trakya’yı Yutabilecek mi?

Trakya Üniversitesi tarafından hazırlanan, Çevre ve Orman Bakanlığı’nca 13/07/2004 tarihinde onaylanan “Trakya alt bölge planı” daha sonra bakanlıkça sürekli değiştirilerek adeta kevgire döndü. Bununla yetinilmeyip İstanbul planlamasına göre değişimi (revizyonu) ve 1/25000 ölçekli planların yapımı için İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) şirketlerinden olan İstanbul Metropolitan (İMP) ve Kentsel Tasarım grubuna verildi. Böylece İstanbul'un desantralizasyonu amaçlı stratejik plan değişim gerçekleşmiş olacak. Sayın Çevre ve Orman Bakanı, İSKİ müdürü iken Istranca Derelerini barajlarla ve Istranca Dağları eteklerine İSKİ kuyuları açarak Ergene Havza sularını İstanbul’a taşımakla da tanınır.

Trakya çanağının ortasındaki Ergene Havzası 9600 kilometre karelik alanı kapsamakta olup bölgenin en önemli yeraltı ve akarsu kaynağıdır. Yine Trakya Altbölge toprakları tarımsal değeri yüksek, yüzde 73.8’i iyi nitelikli tarım arazileri, yüzde 24’ü orman alanıdır. Halen bu toprakların yüzde 22’si amaç dışı kullanılmaktadır. Trakya Altbölgesi aynı zamanda ekosistemde, flora ve faunada çok önemli olup kuşların kuzey-güney göç yolları üzerinde yer alan sulak bölgedir.

Trakya Üniversitesi “bilim kurumu anlayış ve sorumluluğu” gereği ismini aldığı coğrafi bölgeyi “sürdürülebilir ekonomik kalkınma” ilkelerine göre “Trakya Altbölge Planı” yapımını üstlendi. Yıldız ve Kocaeli Üniversiteleri’nin, meslek odaları ve Edirne barosu, kent konseylerinin çok değerli katkıları ile hazırlanan “Trakya Altbölge Panı” bir koruma planıdır. Toprak, su ve endüstri eşgüdümünü esas alan bir yaşam planıdır. Burada çevre-ekonomi barışıklığı kurulması esas alınmıştır. Bu plan Türkiye’nin ilk havza planıdır. Yeraltı su kaynakları ve havzalarının korunması, kaynak ve akarsuların kirletilmemesi, yerüstü sularının en iyi ve üst düzeyde değerlendirilmesi öngörülmektedir.

Bu plan, “Trakya su ve toprak yönetimi planı” olacaktı. Tüm dünya beslenme ve su krizi yaşarken bu belge yüzyılları aşan bir plandır. Suriye sınırındaki mayınlı arazilerin yasa ile yabancı şirketlere verilmesinin tartışıldığı bu süreçte Trakya’nın mayınsız muhteşem topraklarının koruma-kullanma ilkeleri çerçevesinde planlanması vazgeçilmezdir. İşte Trakya Altbölge Planı budur.

Ancak İstanbul’un desantralizasyonu, İstanbul’un “donuk ve kirletici sanayisi” için stratejik olarak Trakya’nın seçilmesi ile amaç değişti. İstanbul’un ilk desantralizasyonu 40 yıl önce yapıldı: Kocaeli, Bursa, Tekirdağ’ın il ve ilçelerinin durumu ortada. İBB Başkanı Sayın Topbaş “Marmara Bölgesi tek yetkilisi” gibi Trakya’yı içine alan desantralizasyon yapmakla görevli adeta. İnsanların doğdukları yerde karınlarını doyurmaları, güvenlik içinde yaşamaları sağlanmadıkça, Anadolu’dan İstanbul ve Ege’ye göç hiç bitmeyecektir. Trakya’yı da doldurup sularını kurutunca İstanbul’u hatta Trakya’yı nereye desantralize edeceksiniz?

Sayın Topbaş, Trakya Altbölge Plan (1/100.000 ölçekli) revizyonu ve 1/25.000 ölçekli planların İMP tarafından yapılacağını Ekim 2006’da açıkladı. Trakya Kalkınma Birliği’nin (TRAKAB) plan yaptırma ihalesi kasımda iptal edildi (ortalama 600.000 TL teklif verildi) ve yapılan üçlü protokol ile (Çevre ve Orman Bakanlığı, İBB, TRAKAB) 2.600.000 TL ücretle İBB şirketi olan İMP ve Kentsel tasarıma verildi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ortalama 600 bin TL olan plana 2 milyon lira fazla parayı neden verdi? Bir işi almak için ihale bedelinin 4 katından fazla para neden verilir? Bu para İMP ekibine ve çalışmalarına mı verildi? Bir cebinden diğer cebine niçin aktarıldı?

Yapılan protokol gereği 12 ayda bitmesi gereken plan 30 ay oldu bitirilemedi. Devamlı ekip değiştirildi, direnenler ayrıldılar. İMP ve Kentsel Tasarım grubunda çalışan deneyimli, donanımlı ve dürüst bilim insanları da gerçek plandan sapma olmaması için çok çaba harcıyorlar. Ancak strateji başka. İnsanlar yıldırılmak isteniyor.

Trakya Altbölge Planı yürütücüsü valilerce şikâyet edildi. Karakol, savcılık, mahkeme, süreçleri geçti ve beraat etti. İlk planı savunanlara karşı toplantılarda saldırı niteliğinde tehdit edici söylem ve eylemlere tanık olundu. Bölge halkı bu 5 yılda plana olan güvenini, azmini yitirme noktasına getirilmek isteniyor. “Çivi çaktırmıyorlar, sanayiyi engelliyorlar, fabrika açılsa gençler iş bulacak” gibi söylemler ile toplum katmanları plana karşı işlenmekte. Artık bu iş bitsin, ne olacaksa olsun noktasına getirildiler.

Nitekim 1/25.000 ölçekli il planını yaptırma çalışmalarını sürdüren bir il belediyesi mücavir alan sınırını, “sanayi bölgesi” olarak belirleyip açıklamıştır. Çözülmeler önce belediyelerde başlamıştır.

İMP ve Kentsel Tasarım grubunca yapılmakta olan 1/25.000 ölçekli plan ve ana plandan revizyon son noktaya gelinmiş ve karar aşamasındadır. Bu yıl üç ilde İMP tarafından yapılan toplantılarla revizyon ve 1/25.000 ölçekli planın son hali sunuldu. İl Özel İdaresi Kanunu (5302) uyarınca İl Belediye Meclisleri ve İl Genel Meclisleri karar verecektir. Trakya Altbölge Planı revizyonu ve yeni plan notu değişikliklerinden ve uygulamalarından tarih önünde sorumludurlar.

Trakya Altbölge Planı’nın müellifi ve plan hükümleri 8. maddesi uyarınca: Denetim yetkisine sahip Trakya Üniversitesi nerede? Trakya Üniversitesi ayrıca 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nca sanat eseri olan planın müellifidir.

Eser sahibinden iznini almak bir yana ona haber dahi vermeden bakanlıkça kevgire çevirildi. Bu eser üniversitenin “Bilimsel bilgiyi toplumsal yarara dönüştürme” görevinin en büyük eseridir, buna sahip çıkmak üniversitenin tarihsel sorumluluğudur.

Prof. Dr. Osman İnci / Eski Trakya Üniversitesi Rektörü