İşte Türkiye'nin Rekabetçilik Haritası

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı'nın ihracat ve üretim verilerinin değerlendirildiği araştırmada her bir ilin dünya çapında "mukayeseli rekabet gücü" ölçülürken, 114 bin firmanın verileri esas alındı. Bu analizler ilk defa her bir ilde "üretilip ihraç edilen ürünler" yani "ihracata konu üretim" bazında değerlendirildi.

Araştırma sonuçlarını değerlendiren TÜGİAD Başkanı Ali Yücelen, verileri incelediklerinde Türkiye'nin nereden nereye geldiğini gördüklerini belirtti.

Yücelen, "Eskiden leblebisinden başka bir şeyi bilmediğimiz Çorum dişçilik gereçlerinde; şeftalisi ve otomobil endüstrisi ile bilinen Bursa artık metal işleme makineleri ve takım tezgahlarında; balıkçılık merkezi Samsun ise artık müzik aletleri ile dünya çapında rekabet ediyor" ifadelerini kullandı.

Araştırma, Türkiye'deki değişimi ve hangi illerin uluslararası düzeyde rekabet gücünün yüksek olduğunu; imalat ve ihracat alanlarında daha rekabetçi hale geldiğini sınıflandırdı. 86 ana sektörde faaliyet gösterilen Türkiye'de en çok sektörü barındıran illerin de İstanbul, Ankara, İzmir, Tekirdağ ve Adana olduğu ortaya çıktı.

4 ilin imalatı ihracat pazarında yok

Türkiye ekonomisinde faaliyet gösteren firmalar ihracatı çok seviyor, ancak 81 ilden 4'ü, Türkiye ekonomisinin çok dışında bir tavır sergiliyor. Tunceli, Bingöl, Ardahan ve Iğdır'da gerçekleştirdiği imalatı ihraç eden kayıtlı firma bulunmadığı için çalışma 77 ilin verisi ile gerçekleştirilebildi.

Türkiye'ye özgü üretim kalıplarını kırarak dünyada boy gösteren Samsun, dünya pazarlarına gönderdiği müzik aletleri ile imalat ve ihracatta rekabetçi il olarak öne çıktı. Müzik aletleri sektöründe Türkiye'de Samsun'dan başka iki il daha bu nitelikte üretim kapasite ve vizyonuna sahip bulunuyor. Samsun'da 18 sektörde daha rekabetçi üretim yapılıyor.

Türkiye ekonomisinin dinamosu durumundaki İstanbul'da 86 sektörde yapılan imalat ihraç ediliyor. İkinci sırada gelen Ankara'da 33, İzmir'de 32, Tekirdağ'da 26, Adana'da 25 sektör "üretimden ihracata" en fazla rekabetçi sektöre sahip iller konumunda yer alıyor.

Bürokrasinin ve devletin başkenti Ankara'nın imalatında, askeri savaş araçları, tarım ve orman makineleri, iletişim, uçak ve uzay sanayi dalları öne çıkıyor. İstanbul'un üretiminin ana motorunu ise bilgisayar ve çevre birimleri, mücevherat, optik ekipman ve cam sanayi oluşturuyor.

Otomotivin başkenti Bursa'da ise metal işleme makineleri ve takım tezgahları imalat sektörünün ana ihracat kalemi olarak öne çıkıyor. Otomotiv sektörü ise ikinci sırada geliyor. Otomotiv yan sanayi ürünleri ihracatı da Bursa imalat sektörünü besleyen unsurlar arasında geliyor. Konya, motorlu kara taşıtları karoseri ihracatında en rekabetçi il konumunda bulunuyor.

En çok rekabetçi ürünün yapıldığı sektörler

Türkiye'de 39 ilde çimento, kireç ve alçı üretimi rekabetçi şekilde yapılıyor; 27 il kum, kil ve taş ocakçılığı ikinci sırada geliyor. Taş ve mermer işlemeciliği 26 ilde, tahıl ürünleri işleme 26 ilde, madencilik ise 23 ilde yoğunlaşıyor. Askeri savaş araçları 1 ilde, bilgisayar ürünleri 1 ilde, tüketici elektroniği de bir ilde üretilip rekabetçi şekilde ihraç ediliyor.

Gaziantep'te 12 sektörde rekabetçi üretim yapılıyor ve ihracat gerçekleştiriliyor. Kentte rekabetçilik değeri en yüksek sektör bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağ üretimi alanında ortaya çıkıyor. Gaziantep'in bölgede bu alandaki rakibi olarak Kilis öne çıkıyor. Mardin'de hazır hayvan yemi üretimi, Diyarbakır'da taş ve mermer işçiliği rekabetçi üretilen alanlar arasında gösteriliyor.

Hakkari, Bayburt ve Karabük ise rekabetçi sektör sayısının en az olduğu iller oldu. Bu illerde sadece birer sektör "üretimden ihracata" rekabetçi durumda bulunuyor. Muş ise mobilya sektöründe rekabetçi mal üretimiyle ön plana çıkıyor.

Kauçuk ürünleri imalatında Kırşehir; ayakkabı, terlik, bot imalatı ve ihracatında ise Çorum rekabetçi illerimiz arasında kaydediliyor. Çorum, "tıbbi dişçilik ile ilgili araç"lar kaleminde ihracattan gelir sağlıyor.

Doğu Anadolu'da Van, Erzurum ve Şanlıurfa, "beton, çimento ve alçıdan yapılmış eşya" ihracatında rekabet kabiliyetine sahip iller arasında sayılıyor. Trabzon, "metal döküm sanayi"; süt ürünleri imalat ve ihracatında ise Balıkesir marka iller haline geldi.

Muğla ve Sinop, balık ürünlerini rekabetçi şekilde ihraç edebiliyor. İçecek üretip ihraç eden iller içinde Tokat rekabet gücü en yüksek il, Mersin öğütülmüş tahıl ürünleri sektöründe rekabetçi il olarak öne çıkıyor.

Dokuma sektöründe Kahramanmaraş, Malatya ve Adana rekabet avantajı en yüksek üç il arasında bulunuyor. Van, kağıt ve mukavva üretimindeki rekabetçilikte başı çekiyor. Türkiye'nin turizm başkenti Antalya ise spor malzemeleri üretip en rekabetçi şekilde ihraç edebilen il olarak görülüyor.

Teknolojide rekabetçi iller

İstanbul, bilgisayar ve çevre birimlerini üretip rekabetçi şekilde ihraç edebilen Türkiye'deki tek il konumunda bulunuyor. Bolu, Manisa ve Tekirdağ, ev aletleri üretiminde rekabetçi ve ihracat yapıyor.

Sakarya, demiryolu lokomotif ve vagonlarını rekabetçi şekilde üretip ihraç edebiliyor. Bu alanda daha sonra Eskişehir geliyor.

Elektronik bileşenleri ve devre imalatı yapan Ankara, rekabetçi ihracatta en yakın rakibi İstanbul'un açık ara önünde yer alıyor.

İletişim ekipmanlarında rekabet gücü sıralamasını Ankara ve İstanbul paylaşıyor.

Hakkari, Bayburt, Rize, Gümüşhane, Erzincan, Siirt illerinde "madencilik" rekabet gücü en yüksek sektörken, buna karşılık Afyon, Diyarbakır ve Burdur "taş ve mermerin işlenmesinde" en rekabetçi üç il olarak ön planda bulunuyor.

Çorum, Konya ve Aksaray, özel amaçlı makine ihracatında öne çıkarken, Ankara tarım ve ormancılık makinelerinin rekabetinde en önde gözüküyor.