"Leonardo İsimli Kafirin Gönderdiği Mektup..."

Rönesans döneminin önemli isimlerinden Leonardo da Vinci, Michelangelo gibi çok sayıda ünlü ismin İstanbul için yüzyıllar önce hazırladığı köprü, demiryolu, sokakları düzenleyen plan ve nazım plan projeleri, tarihin tozlu sayfalarında kaldı.

AA muhabirinin, Eminönü Belediyesi tarafından Topkapı Sarayı Müzesi Başkanı Prof. Dr. İlber Ortaylı, Vahdettin Engin ve Erhan Afyoncu'ya hazırlattığı "Payitaht-ı Zemin Eminönü: Bir Dünya Başkenti" adlı kitaptan derlediği bilgilere göre, Fatih Sultan Mehmed zamanında birçok sanatçının Osmanlı Devleti'nde faaliyet göstermesi, oğlu II. Bayezid'ın da batıyla ilgilenmesinden dolayı bazı Avrupalı sanatkarlar, araştırmalarına maddi destek sağlamak için sultanla temas kurmaya çalıştı.
 
Leonardo da Vinci'nin İstanbul'u
 
Bunlardan ilki Rönesans döneminin en önemli isimlerinden ressam ve bilim adamı Leonardo da Vinci oldu. Tarihçi Semavi Eyice, Leonardo da Vinci'nin Osmanlı Devleti'nde görev yapmak istediğine dair ilginç bir makale yayınlamıştı. Buna göre, İstanbul, köprü ile 1800'lü yılların sonunda tanışırken, Leonardo da Vinci 500 yıl önce Haliç'e ve Boğaziçi'ne köprü yapmayı önerdi, ancak kabul görmedi.
 
Makaleye göre, da Vinci, 1500'lü yılların başında yapmayı düşündüğü bazı işleri bir mektupla II. Bayezid'e bildirdi. Leonardo da Vinci'nin mektubu Türkçe'ye çevrilerek "Ceneviz'den Leonardo isimli kafirin gönderdiği mektubun suretidir" başlığıyla sultana sunuldu.

Mektubunda gerçekleştirmeyi düşündüğü birkaç projesinden bahseden Leonardo da Vinci, gemilerdeki suyu çekmek için bir pompa, sadece rüzgarla çalışan yeni bir değirmen önerdi. Leonardo da Vinci'nin Osmanlılar için asıl önemli teklifi ise Haliç üzerinden Galata'ya ulaşımı sağlayacak bir köprü yapmaktı.

Vinci mektubunda, 2. Bayezid'in Galata ile Eminönü arasında bir köprü yaptırmak istediğini, ancak bu düşüncesini gerçekleştirecek bir mimar bulamadığını duyduğunu, istenirse köprüyü kendisinin yapacağını ifade etti. Vinci'nin yapmayı tasarladığı köprü, tek gözlü ve çok yüksek olacaktı, köprü yüksek olduğu için de altından geçecek gemiler, yelkenleri problem olmadan Haliç'e girebilecekti. Mektubunda, talep edildiği takdirde İstanbul Boğazı'nın iki yakası arasında ulaşımı sağlayabilecek bir köprü yapabileceğini de belirten Vinci'nin teklifleri karşısında II. Bayezid'in ne düşündüğüne ait bir bilgi bulunmuyor.