O Şimdi 39 Yaşında!

Avrupa'yı Asya'ya bağlayan Boğaziçi Köprüsü'nün temeli, 20 Şubat 1970'te, dönemin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ile Başbakan Süleyman Demirel tarafından atıldı. 21 pare top atışıyla başlayan bu büyük proje öyle bir heyecan yarattı ki temel atma törenini izlemek isteyenler Kabataş ve Kadıköy'den iki şehir hatları vapuru ile tören alanına taşındı. Tören, Köprü'nün Anadolu yakasındaki ayaklarının yükseldiği Beylerbeyi şantiyesinde gerçekleştirildi.

Belgeler 1900'lü yıllarda "tüp geçit" benzeri bir projenin varlığını doğrulasa da Anadolu le Avrupa kıtalarını birleştirecek köprünün hazırlıkları ancak Cumhuriyet döneminde başladı. Boğaziçi Köprüsü'nün temeli, 21 pare top atışıyla 20 Şubat 1970'te atıldı. Avrupa'yı Asya'ya bağlayan köprünün Beylerbeyi ve Ortaköy ayaklarının kazısı aynı yılın Mart ayında başladı, 1971 yılında kulelerin montajı tüm hızıyla devam ederken İstanbul boğazının iki yakasını birleştirecek yapının biçimine dair işaretler de görülmeye başladı. 1972'nin Ocak ayında her iki çelik kule Boğaz'ın iki yakasında yükseldi. Kuleler tamamlanınca Ortaköy'den Beylerbeyi'ne kadar deniz yüzeyine, birbirine paralel iki kılavuz halat serildi ve halatlar aynı anda çekilerek boğazın iki yakası ilk kez birleştirildi. Köprünün silüeti de böylece ortaya çıktı.

10 Haziran 1972'de tellerin gerilim ve büküm işlemleri başladı ve bu çalışma köprünün açılışına kadar sürdü. İtalya ve İngiltere'de hazırlanan, içi boş kutular şeklindeki 60 adet tabliyeyi oluşturacak paneller, demonte halde denizyoluyla getirildi. Panellerin montajı Göksu birleştirme şantiyesinde başladı. Aralık 1972'de ilk tabliye, köprüye gerilen çelik halatlara salıncak sistemiyle monte edildi. İçi boş tabliyeler, kulelerin tepesindeki vinçler ve palangalar aracılığıyla askı halatlarına bağlandı. Paneller, köprünün ortasından iki uca doğru eşit şekilde yerleştirildi. 26 Mart 1973'te son tabliye de montajlandı ve ardından 60 adet tabliye birbirine kaynaklandı. Asya'dan Avrupa'ya ilk geçenler de köprü çalışanları oldu. Bu arada çevre yollarıyla viyadüklerin inşası da sürüyordu.

On binlerce kişi köprüyü yaya geçti

8 Haziran 1973'te ilk araçla geçiş denemesi yapıldı. 1973'ün sonlarında Haliç Köprüsünün yapımı tamamlandı, yollar bitti. 30 Ekim 1973'te açılış için tüm davetliler tören alanında yerini aldı. Köprü, onbinlerce kişinin Asya'dan Avrupa'ya yürüyüşüyle başladı. Vatandaşların kıtalar arasındaki yürüyüşü sürerken adımların çokluğu ve yoğunluğun köprü yüzeyine yayılması sonucu rezonans artışı had safhaya ulaştı. Köprü salıncak gibi sallanırken yıkılması korkusuyla yaya geçişlerine son verildi. Ertesi gün gazetelere yansıyan sütünlardan birinde şu örnek yer almıştı: "Köprüden arka arkaya tanklar geçse o derece risk oluşturmaz ama, bir tabur asker uygun adımla köprüyü geçmeye çalışırsa, ayakların aynı anda yere vurması nedeniyle bu daha büyük tehlikedir."

İlk gün köprüden kaç araç geçti?

440 milyon liraya mal olan köprüden İlk 24 saat içinde 28 bin 126 motorlu araç geçti. Yayalar ise kulelerin her dört ayağındaki asansörlerle köprüye çıkıp karşı yakaya yürüyebiliyorlardı. Ancak Boğaziçi Köprüsü'nde yaşanan intiharlar artınca yaya geçişleri de yasaklandı.

21 kişi ölümden kurtuldu

Açıldığı günden bu yana Boğaziçi Köprüsü yüzlerce intihara ve intihar girişimine sahne oldu. Köprüden boğaza atlayanlardan 21'i ise ölümden döndü. 28 Ocak 2009'da motosikletiyle köprüye gelen 32 yaşındaki Serdar Abdurrahman Taşkın, kendisini 60 metreden aşağı bıraktı. Üzerindeki mont paraşüt işlevi görüen Taşkın, ölüm girişimini kolu kırılarak atlattı.

Asma köprülerin ömrü 100 yıl olmaz

Yıldız Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. İbrahim Ekiz, Boğaziçi gibi bir asma köprünün yüz yıl ömrünün olmadığını belirtti. Prof. Ekiz, "100-150 yıllık rakamlar abartılı rakamlar. Köprüye çok iyi bakılsa dahi ömrü yüz yıl sürmez. Yapının bakımı ömrünü yüzde 50 arttırır. Asma köprülerin sistemi çok basit. 4 ana eleman üzerine kurulu. Taş köprülerin ömrü dahi 200 seneyle sınırlı. O nedenle bu köprüleri korozyondan korumak gerekiyor" dedi.

Köprünün bir kaç problem yaşadığını belirten Ekiz "Birkaç yıl önce halatı koptu. Bir iki yerden farklı halatların kopması tehlike yaratmaz ama aynı yerden halat koparsa tehlike oluşturabilir. Köprünün 4 ana elemanı var kablo dediğimiz çelik halatlar, ayak dediğimiz düşey kuleler, kabloların bağlandığı zemine gömülü ankraj blokları ve askı çubukları. Yatay yapıyı halatlar çekiyor. Yükü kabloya veriyor. Yük kablolardan ankraj bloklarına gidiyor. Zemine gömülü ankraj bloklara dikkat etmek gerekir. Askıların bağlandığı bu halatlar yorulmaya müsaittir. Köprüde sürekli bir ekip dolaşarak inceleme yapar. Bu askı çubuklarının bağlandığı yerde problemler çıkabiliyor" açıklamasında bulundu.

Köprüdeki metal yorgunluğuna da dikkat çeken Prof. Ekiz "Bir levhanın 90 derece bükülmesi ve bunun sürekli tekrarıyla yorulma oluşur. Metal özelliğini kaybedip kopabilir. Köprünün askı çubukları da değişik gerilmelere maruz kalabilir. Gerilim aynı noktada tekrarlandığında yorgunluk oluşur" dedi. Köprünün trafik yoğunluğu hesap edilerek yapıldığını belirten Ekiz, "Trafik yoğunluğu, deprem yükü bu gibi hususlar tek tek hesaplanarak boyutlandırılıyor. İşçilik, koruma ve metalin korozyona maruz kalmaması köprünün ömrünü uzatır" diye konuştu.