Proje Sürecinde Neler Yaşandı?
|
İstanbul’un en güzel siluetlerinden birine sahip olan Haydarpaşa Garı ve çevresi, yaklaşık 2 milyon m²lik bir alanda gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm projesine dahil edildi. GAP İnşaat tarafından gerçekleştirilecek olan projenin durumu, bölgenin kentsel SİT alanı olması nedeniyle tam bir arap saçına dönmüş durumda. Haydarpaşa Dönüşüm Projesi sürecinde bugüne kadar neler yaşandı, kısaca bir göz atmak da fayda var... Yerli Manhattan Haydarpaşa'nın nadide konumu ve değeri yetkililerce fark edilince TCDD, "Haydarpaşa Garı ve Limanı Dönüşüm Projesi"ni başlattı. Proje, yap-işlet-devret modeliyle ihale edildi. Haydarpaşa'yı 'Yerli Manhattan'a dönüştürecek, 1 milyon metrekarelik alanda uygulanacak projenin ihalesini, Telekom ve Tüpraş ihalelerinde ikinci sırada kalan Çalık Grubu aldı. Grubun, TCDD’ye sunduğu ilk projede, gökdelenler, alışveriş merkezleri, beş yıldızlı oteller ve yat limanlarının bulunması öngörülüyordu. Programa verilen başka bir ad ise Dünya Ticaret Merkezi’ydi. Gar ve liman çevresine, New York'ta 11 Eylül saldırılarıyla yıkılan ikiz kulelerin benzerlerinin inşa edilmesi düşünülüyordu.
Bu süreçte, "Haydarpaşa Dayanışması" bileşenlerinden Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi’nin başkanı Eyüp Muhcu, bölge ile ilgili koruma amaçlı nâzım imar planı hazırlanmadan ihale açılmasının mümkün olmadığını dile getirdi ve "İhalenin hukuki dayanağı yok. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, 5 ve 6 No’lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulları, Kadıköy ile Üsküdar Belediyesi, TCDD Bölge Müdürlüğü’ne yazı yazarak bilgi isteyeceğiz. Gerekirse ihalenin iptali için yargıya da başvuracağız" diye konuştu. Muhcu, SİT alanı ilan edilen Haydarpaşa Garı ve liman bölgesine silueti bozacak bir proje uygulanmasına UNESCO’nun da karşı çıktığını anımsatarak, bu yağma girişimlerinden vazgeçilmesini istedi. Muhcu, buraya uygulanacak Manhattan benzeri bir projenin geri dönüşü mümkün olmayan zararlara yol açacağını, kamu kaynaklarının da boşa harcanmış olacağını vurguladı. Gelen tepkiler üzerine "Yerli Manhattan" projesi rafa kaldırıldı ve Mimar Şefik Birkiye’ye yeni bir proje hazırlatıldı.
Haydarpaşa için gökdelensiz yeni proje İstanbul Haydarpaşa Garı ve çevresinin yeniden düzenlenmesi kapsamında Çalık Grubu'na 7 gökdelenli proje hazırlayarak tepki toplayan mimar Şefik Birkiye, 2.2 milyon dönümlük bir alanı içeren yeni bir proje hazırladı. Çalık Grubu şirketlerinden GAP İnşaat için hazırlanan ve Kadıköy ile Üsküdar ilçelerinden arazileri kapsayan yeni projede gökdelenler yer almadı. Şefik Birkiye'nin merkezi Brüksel'deki mimarlık şirketi Atelier D'art Urbain tarafından hazırlanan ve Venedik tarzı kanalların yer aldığı projenin içinde, konut, ofis, otellerin yanı sıra alışveriş merkezi, kongre merkezi, fuar alanları ve marina da bulunuyor. Alan 2'ye katlanmış Mimar Birkiye tarafından hazırlanan eski projede 3.5 kilometrelik sahil şeridine sahip 1 milyon metrekarelik bir alan düzenleniyordu. Yeni projeyle bu alan 2 katının da üzerine çıkıyor. Ayrıca yeni projede, eski projede olduğu gibi konaklama, ticaret, ofis, otel alanları ve alışveriş merkezi bulunurken, kongre merkezi, rekreasyon alanları de yer alıyor.
"SİT kararı var, yapamazlar" Haydarpaşa Garı ve çevresinin düzenlenmesine ilişkin hukuki süreç ise henüz netlik kazanmış değil. İstanbul Mimarlar Odası Başkanı Eyüp Muhcu, bu tür projelerin "fantastik projeler" olduğunu söyleyerek, bölgeyle ilgili SİT kararı olduğunu ve yasal olarak gerçekleşme olanağı olmadığını vurguluyor. Muhcu, "Bölgeyle ilgili yarışmalar yapacaklarını söylediler ve bunun için Uluslararası Mimarlar Birliği'ne başvurdular. Birlik de bize fikir sordu, biz de bunu doğru bulmadığımızı ilettik. Bunun üzerine Birlik, böyle bir yarışmanın yapılamayacağına karar verip tebliğ etti. Şimdi sipariş yoluyla yapmaya ve meşrulaştırmaya çalışıyorlar. Aynı yoğunluktaki yapılaşmayı dikeyde değil yatayda yapıyorlar. Bu şekliyle de bu projenin kabul edilmesi zor." Meslek odaları karşı çıkıyor Meslek odaları ve sivil toplum kuruluşları, projeyle birlikte Kadıköy ve Üsküdar’a gelecek yaklaşık bir milyon insanı bölgenin kaldırmayacağını, altyapının yetmeyeceğini, tarihi dokunun elden gideceğini savunuyor. Şehir plancıları yüksek ve geniş binaları içeren projenin, İstanbul’un siluetini ezeceğini, zeminin sağlamlaştırılması için çakılacak kazıkların bölgeyi tahrip edeceğini iddia ediyor.
Proje temel olarak Haydarpaşa Garı ve liman sahasındaki TCDD işletme faaliyetlerinin durdurulması ile bu alanda mevcut tarihi gar binasını da içerecek şekilde yeni rant merkezleri oluşturulmasını hedefliyor. Tüm dokuyu tahrip etmeye yönelik bu çaba bugün için Haydarpaşa Dayanışması’nın yaptığı eylem etkinlik ve girişimler sonucunda durdurulabildi ve Haydarpaşa Garı ve Çevresi İstanbul 5 No’lu Koruma Kurulu’nun 24.06.2006 tarih ve 85 sayılı kararıyla, "Kentsel ve Tarihi SİT alanı" olarak tescil edildi. Konuyla ilgili olarak, ilgili kurumlarca "SİT kararının" kaldırılması için İstanbul 5 No’lu Koruma Kurulu’na yapılan itirazların ilki 21.06.2006 tarih ve 167 sayılı kararla, ikincisi ise 07.03.2007 tarih ve 457 sayılı kararla reddedildi. Haydarpaşa Garı ve çevresini "kentsel dönüşüme" açmak isteyen TCDD, bu kararın iptali için İstanbul 1. İdare Mahkemesi’ne 25.06.2007 tarih ve 2007/1294 esas sayılı dosyası ile dava açtı.
|
