|
br />
e-atık sorunu
Bilgisayar, telefon ve televizyon gibi eski elektronik eşyaların sayıları her
yıl hızla artıyor. Artık elektronik eşya o kadar ucuzladı ki bozulduklarında
tamir ettirmek yerine yenisini almak daha kolay. Daha düşük kalitede ve daha
kısa ömre sahip olsalar da fark etmiyor. Bunun sonucunda da elektronik eşya
atıkları en hızlı büyüyen atık tipleri arasındaki yerini aldı.
Greenpeace’in raporuna göre, çoğu gelişmiş ülkede “kullan-at”, ülke
kültürünün parçası olduğu için, sunulan çözümler daha geride kalırken, e-atığın
miktarı dramatik olarak artıyor. Daha sıkı düzenlemelerin olduğu Avrupa Birliği
ülkelerinde bile e-atığın yüzde 75’i kayıt altında değil. Her yıl yaratılan 8.7
milyon ton e-atığın 6.6 milyon tonu geri dönüştürülemiyor.
ABD’de ise elektronik atıklarla ilgili çok az düzenleme var. Elektronik
atıkların yüzde 20’den daha azı yeniden dönüşüm için kullanılıyor. PC’lerde bu
oran yüzde 10 ve televizyonlarda ise yüzde 14 olarak daha da düşük.
Dijital televizyonlara geçiş ise kullanılmayan analog televizyonların
miktarında aşırı derecede artış getirdi. ABD’deki e-atığın yüzde 20’si dışarıya
ihraç ediliyor. Çünkü ABD biriktirilmiş e-atığın Afrika ve Asya’ya gönderiminin
yasal olduğu birkaç ülkeden biri. Yeniden dönüştürülemeyen büyük miktardaki
elektronik atığın oluşma sebepleri şunlar:
- Depolama: Eski elektronik parçalar ve aletler çoğunlukla
kullanıcıların evlerinde saklanır. Bu ise onların atılacağı günü geciktirmeye
hizmet eder ve efektif olarak tekrar kullanım şanslarını azaltır.
- Toprağa gömme / yakma: Elektronik atıklar ev atıklarıyla
karşılaştırılınca çoğu zaman dönüştürülmeden toprağa gömülür ya da yakılırlar.
Her iki yol da toksik kimyasalların çevreye zarar vermesine yol açar.
- Tekrar kullanım ve ihraç: Eski bilgisayarlar ve telefonlar
sık sık tekrar kullanım ya da dönüşüm için gelişmekte olan ülkelere
gönderilirler ve bu da daha özensiz ve işlenmemiş, yine çevre kirliliğine yol
açacak elektronik atıklara yol açar.
Greenpeace’e göre e-atık sorununun kesin çözümlerden biri,
çoğu elektronik firmalarının ürünlerinden en zararlı toksik kimyasalları elimine
etmeleri ve kendi yeniden dönüşüm programlarını düzeltmeleri. En son yeni cep
telefonu ve dizüstü bilgisayarlar için çok geniş talep olduğu ve bu satışlardan
çok geniş bir alanda kâr yapabildiği için şirket ve firmaların bunu ihmal
etmemeleri gerekir.
En önemli bilgisayar üreticileri ise biraz daha iyisiyle şu an ortalama yüzde
9 geri dönüşüm oranına sahip. Bu demektir ki büyük şirketler kendi eski
sayılabilecek ürünlerinin yüzde 90’ını yeniden dönüştüremiyor.
|
