Suçlu Bina, Mağdur İstanbul

Adımımızı attığımız her yerde bir suça tanıklık ediyoruz. Mağduru İstanbul, sanıkları ise uluslararası ve ulusal sermaye grupları, siyasiler, yerel ve merkezi yönetimler... İstanbul’un siluetine, dokusuna aykırı yapıların sayısı her geçen gün artıyor. Gasp edilen kamu ve yeşil alanlarda alışveriş merkezleri, oteller yükseliyor. Sulukule gibi köklü mahallelerin sakinleri şehir çeperlerine atılıyor. Yüzyıllık geçmişine rağmen Haydarpaşa Garı’nın yerinde gökdelenler yükseltmek için uğraşılıyor. Liste uzun. Şimdilerde ise Moda sahilinde yükselen otel daha dokunulmamış izlenimi veren Kadıköy’ün tarihsel dokuyla bağını çözüyor...

Neyse ki bu kent suçlarına karşı İstanbullular da boş durmuyor, örgütleniyor, eylemler yapıyor, davalar açıyor. Bu karşı duruşa son örnek, Türkiye Çevre Koruma ve Yeşillendirme Kurumu (TÜRÇEK) bünyesinde kurulan “Moda Sahili’ne Hançer, İmar Yağması Dev Corner Otel’e Hayır Platformu”. Moda’da Taşyapı’nın yaptığı Corner Otel inşaatının durdurulması için 4 ve 6 Kasım akşamlarında mumlu ve fenerli eylem yapılacak, 5 ve 7 Kasım’da ise saat 20.00’da ışıkları söndürme eylemi yapacaklar. Mimarlar Odası İstanbul Şubesi de 2005’ten beri inşaatı engellemek için uğraşıyor. Otelle ilgili açılan dava ise hâlâ sürüyor.

Kent suçu, eski bir tanım, ancak Türkiye’de yağmalamanın, talanın, tarihi dokuyu bozmanın adı olarak yeni yeni kullanılıyor. Biz de Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Başkanı Eyüp Muhcu’yla İstanbul’a karşı işlenen ve bir hayli kabarık olan suçları konuştuk... “Moda Sahili’ne Hançer, İmar Yağması Dev Corner Otel’e Hayır Platformu” sözcüsü Kerem Ateş mücadelelerini anlatırken konunun hukuksal boyutunu, İstanbul Barosu Çevre ve Kent Hukuku Komisyonu Başkanı avukat Ömer Aykul’dan dinledik. İlgilenenleri Yıldız Sarayı’nda “Kent Suçları” adında bir de sergi bekliyor. Söz önce Mimar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Başkanı Eyüp Muhcu’da.

- İstanbul son yıllarda büyük bir şantiye alanı gibi. Üstelik bunlar öyle basit yapılaşmalar da değil, rezidanslar, alışveriş merkezleri, yalıtılmış siteler, gökdelenler... Bunca uygulamadan hangisinin kent suçu olduğuna nasıl karar veriyorsunuz?

Bu kavram, imar hukukuna, şehirciliğe, bilime, tarihi ve doğal çevrenin korunmasına aykırı; kente ve kentli haklarına karşı işlenmiş suç niteliğindeki bazı uygulamaları ifade ediyor. Bu uygulamalar, çevreyi, doğayı yok ediyor, tarihsel değere ya da İstanbul’un siluetine zarar veriyor. Kamusal ve toplumsal hakların gasp edilmesi de kent suçuna giriyor.

- Aslında İstanbul’a karşı bu hoyratça yaklaşım yeni değil, ancak yıllara ve uygulayıcılarına göre şekil değiştiriyor ve kente karşı giderek daha da acımasızlaşılıyor.

Evet, 80 öncesinde de kenti tahrip eden uygulamalar söz konusu, ancak bunlar sistemleşmemiş, daha ziyade kimi sorunların ve plansızlığın sonucu ortaya çıkmıştı. Özellikle yoğun göç, hatalı yatırım planları, karayoluna indirgenmiş ulaşım anlayışından kaynaklılardı.