2012'de Türkiye ve Dünya Ekonomisine Genel Bir Bakış

Yılın son döneminde, Türkiye ekonomisinde 'yumuşak iniş' senaryoları ile beklenen yavaşlama kendini iyice gösterdi; ekonomi üçüncü çeyrekte sadece yüzde 1,6 büyüdü. Bu rakam ilk iki çeyrekte sırasıyla yüzde 3,4 ve yüzde 3 seviyesinde idi. Ekonomide yaşanan yavaşlamanın en önemli sebebi iç talepteki gerileme oldu. 9 aydaki ortalama büyüme oranı yüzde 2,6 olurken, ekonomi yönetimi 2012 büyümesinin yüzde 3'ün altında kalacağını bildirdi.
     
Son çeyrekte, 2013 yılına ilişkin resmi tahminler de sırayla gelmeye başladı. 2013-2015 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program ile Orta Vadeli Mali Plan yayımlanırken, Türkiye ekonomisinin yeni yol haritasında büyüme tahminleri düşürüldü, enflasyon tahminleri yükseltildi. Bu yıl sonuna ilişkin öngörülen yüzde 4 oranındaki büyüme tahmini yüzde 3,2 olarak, 2013 yılı için öngörülen yüzde 5'lik büyüme oranı da yüzde 4 olarak revize edildi.

2013 Yılı Programı, Resmi Gazete'de yayımlandı. Program ile yurtiçi tasarrufların artırılması için tüketimin gelirle dengeli bir şekilde büyümesini sağlayacak politikalar uygulanmasına karar verildi. 2013 yılında, eğitim, sağlık, teknolojik araştırma, ulaştırma, içme suyu, adalet hizmeti sektörleri ile bilgi ve iletişim teknolojilerinin geliştirilmesine yönelik altyapı yatırımlarına öncelik verileceği kaydedildi.

Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından açıklanan 2013 yılı merkezi yönetim bütçe büyüklüklerine göre, 2013 yılı bütçe giderleri 404 milyar lira, faiz hariç giderler 351 milyar lira, faiz giderlerinin 53 milyar lira olması öngörüldü. 2013 yılında bütçe gelirlerinin 370 milyar lira olacağı tahmin edildi. Vergi gelirlerinin 318 milyar lira olacağı, bütçe dengesinin ise 34 milyar lira açık vereceği öngörüldü.
    
Fitch'ten not artırımı
    
Türkiye'nin uzun süredir beklediği not artırımı yılın son çeyreğinde Fitch'ten geldi. Fitch Türkiye'nin kredi notunu ''yatırım yapılabilir'' seviyeye yükseltti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye'nin uzun dönem yabancı para cinsinden kredi notunu BB+'dan BBB-'ye yükseltti, görünümünü ''durağan'' olarak belirledi. Ülke tavanını ise BBB-'den BBB'ye yükseltti. Fitch'in Türkiye'nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviye olan ''BBB-''ye yükseltmesinin ardından Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nda (VOB) 2012 Aralık vadeli endeks kontratı tarihi zirvesi olan 93 bin puanı gördü. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve ekonomi çevreleri, Fitch tarafından alınan kararın yerinde olmakla birlikte ''gecikmiş'' bir karar olduğunu belirtti.
    
Kentsel dönüşüm yıkımları başladı
    
Ekim başında, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılımıyla birçok ilde 6 bin 500 birim için yıkımlar başladı. Kentsel dönüşümde ilk yıkımlar İstanbul, Afyonkarahisar, Ağrı, Amasya, Ankara, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Edirne, Elazığ, Erzurum, Gaziantep, Hakkari, Hatay, İzmir, Kahramanmaraş, Kırıkkale, Kırşehir, Kocaeli, Malatya, Nevşehir, Rize, Sakarya, Samsun, Sinop, Tekirdağ, Tunceli ve Van'da yapıldı.
     
Kentsel dönüşüm, Hak Sahiplerince Bankalardan Kullanılacak Kredilere Sağlanacak Faiz Desteğine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı da Resmi Gazete'de yayımlandı. Karara göre, güçlendirme kredisi kullanacak vatandaşlar 50 bin lira, konut ve işyerini yeniden yapmak isteyen vatandaşlar 100 bin lira kredi çekebilecek. Güçlendirme ve konut yapım kredisinin yüzde 4'ü işyeri yapım kredisinin de yüzde 3'lük kısmı devlet tarafından karşılanacak.
    
Yılın son çeyreğinde ekonomide yaşanan gelişmeler de şöyle:
    
1 Ekim:

- Elektrik fiyatları konutlarda yüzde 9,81, sanayide yüzde 4,03 zamlandı.
- TİM verilerine göre, 2012 yılının ilk 9 ayında, ihracat yüzde 12,1 artışla 111 milyar 463 milyon dolara ulaştı. Son 12 aydaki ihracat ise bir önceki döneme göre yüzde 11,6 artarak 146 milyar 927 milyon dolara çıktı.
    
5 Ekim:

- Kentsel dönüşüm çerçevesinde 35 ilde depreme dayanıklı olmayan yapılar yıkılmaya başlandı.
    
9 Ekim:

- 2013-2015 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program açıklandı. Orta Vadeli Program'da büyüme tahmini bu yıl için yüzde 3,2'ye çekildi. 2013 için büyüme hızının yüzde 4 olacağı tahmin edildi.

10 Ekim:

- Türkiye'de ilk kez hazırlanan ''Üniversitelerarası Girişimcilik ve Yenilikçilik Endeksi''nde ilk 5'te Sabancı Üniversitesi, ODTÜ, Bilkent Üniversitesi, Özyeğin Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi yer aldı.
- İstanbul Park Yarış Kompleksi'nin (İstanbul Formula 1 Pisti) işletme hakkına ilişkin ihaleyi İstanbul MC Yarış Sporları LTD Şirketi kazandı.
    
11 Ekim:

- Türkiye'nin cari işlemler hesabı açığı yılın 8 aylık döneminde 36 milyar 82 milyon dolar oldu.
    
12 Ekim:

- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2B arazileri için yapılan başvuru sayısının yaklaşık 300 bine ulaştığını bildirdi.

15 Ekim:

- Türkiye'de Temmuz'da işsizlik oranı, geçen yılın aynı ayına göre 0,7 puan azalarak yüzde 8,4 oldu. İşsiz sayısı 2 milyon 323 bin kişiye geriledi.
- Nobel ekonomi ödülünü Amerikalı Alvin Roth ve Lloyd Shapley aldı.
    
16 Ekim:

- Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, 2013 yılına ilişkin bütçe büyüklüklerini açıkladı. Buna göre, 2013 yılı bütçe giderleri 404 milyar lira, bütçe gelirleri 370 milyar lira olacak. Bütçe dengesinin 34 milyar lira açık vermesi hedeflendi.
    
18 Ekim:

- Merkez Bankası, faiz koridorunun üst bandında 50 baz puan indirime giderek yüzde 10'dan yüzde 9,5'e çekti.
- TBMM Genel Kurulu'nda Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Yasa Tasarısı kabul edilerek yasalaştı.
    
19 Ekim:

- TÜİK, Türkiye'de 2011 yılında 1 milyon 237 bin 172 doğum gerçekleştiğini ve kaba doğum hızının binde 16,7'ye gerilediğini açıkladı.
- Eylül ayı sonu itibariyle ticari krediler hariç taşıt, konut ve ihtiyaç kredilerinde kredi faizleri 2012 yılının en düşük seviyesine geriledi.

21 Ekim:

- Kentsel dönüşüm, Hak Sahiplerince Bankalardan Kullanılacak Kredilere Sağlanacak Faiz Desteğine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.
    
24 Ekim:

- Merkez Bankası 2012 yılı enflasyon tahminini yüzde 7,4'e yükseltti.

30 Ekim:

- TÜİK, Türkiye'nin turizm gelirinin bu yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,1 azalarak 8 milyar 957 milyon 384 bin 30 dolar olduğunu açıkladı.

31 Ekim:

- TÜİK'e göre Eylül ihracatı 13 milyar 13 milyon dolara ulaştı. İthalat ise aynı dönemde yüzde 6,4 azalarak 19 milyar 838 milyon dolar olarak gerçekleşti.
- Avro Bölgesi'nde işsizlik, Eylül ayında yüzde 11,6 ile tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı.
    
1 Kasım:

- TİM verilerine göre, Türkiye'nin Ekim ayı ihracatı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 0,21 düşüşle 11 milyar 784 milyon dolar oldu. İhracat, yılın 10 ayında ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12,09 artışla 124 milyar 807 milyon dolara ulaştı.

5 Kasım:

- Fitch Türkiye'nin kredi notunu ''yatırım yapılabilir'' seviyeye yükseltti. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türkiye'nin uzun dönem yabancı para cinsinden kredi notunu BB+'dan BBB-'ye yükseltti, görünümü ''durağan'' olarak belirledi. Ülke tavanını ise BBB-'den BBB'ye yükseltti. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve ekonomi çevreleri, Fitch tarafından alınan kararın yerinde olmakla birlikte ''gecikmiş'' bir karar olduğunu belirtti.

8 Kasım:

- Sanayi üretim endeksi, Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,2 arttı.
- Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren kış aylarında sıkça kazaların yaşandığı ve ulaşımın aksadığı Kastamonu ile Çankırı arasındaki Ilgaz Dağı'nda yapılacak tünel için start verildi.

9 Kasım:

- Türkiye'de 2011 yılında, Gayri Safi Yurtiçi Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) harcamasının Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı binde 8,6 olarak belirlendi.

12 Kasım:

- Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı: ''Türk Lirası aşırı değerli olma noktasına geldi, bundan sonra Merkez Bankası olarak bu konuyla ilgili çalışma yapacağız'' açıklamasında bulundu.

15 Kasım:

- Türkiye'de işsizlik oranı, bu yılın Eylül ayında geçen yılın aynı ayına kıyasla 0,4 puan azalarak yüzde 8,8 oldu.
- Avro Bölgesi üçüncü çeyrekte yüzde 0,1 küçülerek son 4 yılda ikinci kez durgunluğa girdi.
    
19 Kasım:

- Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, İstanbul'a üçüncü havalimanının Karadeniz kıyısında, eski maden ocakları bölgesinde, Yeniköy ile Akpınar köyleri arasında, 90 milyon metrekarelik alana yapılacağını bildirdi.
    
23 Kasım:

- Türkiye'de yılın üçüncü çeyreğinde konut satışları, bir önceki çeyreğe göre yüzde yüzde 2,35 oranında düştü.
- Rekabet Kurulu, 12 hidroelektrik santralin (HES) özelleştirme işlemini onayladı.

1 Aralık:

- TİM verilerine göre, Kasım ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 20 artışla 12 milyar 771 milyon dolara ulaştı. Yılın 11 ayındaki ihracat 139 milyar 49 milyon dolara yükseldi. Son 12 aylık dönemdeki ihracat da yüzde 12,9 artışla 151 milyar 526 milyon dolara çıktı.
    
10 Aralık:

- TÜİK Türkiye ekonomisinin yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 1,6 büyüdüğünü açıkladı.
- TÜİK verilerine göre, 2012 yılı Ekim ayına ilişkin sanayi üretim endeksi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,7 azaldı.

12 Aralık:

- Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın 12.12.2012 tarihine özel olarak ''12.12.12'de 112 Dev Eser Milletimizin Hizmetinde'' başlığıyla düzenlediği programda, 112 tesisinin toplu açılışını yaptı.
    
13 Aralık:

- Kemerköy Liman Sahası'nın 36 yıl süreyle ''işletme hakkının verilmesi'' yöntemiyle özelleştirmesine ilişkin ihalenin nihai pazarlık görüşmesinde, en yüksek teklifi 31 milyon 50 bin dolar ile Mehmet Güneş İnşaat Ltd. Şti verdi.
    
14 Aralık:

- Boğaziçi Elektrik Dağıtım AŞ'nin (BEDAŞ) TEDAŞ'a ait yüzde 100 oranındaki hissenin özelleştirme ihalesi nihai pazarlık görüşmesinde, en yüksek teklifi 1 milyar 960 milyon dolar ile Cengiz-Kolin-Limak Ortak Girişim Grubu verdi.
    
17 Aralık:

- Toplam uzunluğu 1975 kilometre olan Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet köprüleri ile sekiz otoyolu kapsayan özelleştirme ihalesinin nihai pazarlık görüşmelerinde en yüksek teklifi 5 milyar 720 milyon dolarla Koç-UEM-Ülker Grubu verdi.
- TÜİK verilerine göre, işsizlik oranı Eylül ayında 0,3 puanlık artışla yüzde 9,1 olarak gerçekleşti.