Bir Tarih Yok Ediliyor

Bir zamanlar 'medeniyetlerin beşiği' şeklinde adlandırılan; müziğin, felsefenin, matematiğin, tıbbın ve astronominin merkezi kabul edilen ve günümüzde büyük bir bölümü Irak'ta yer alan Mezopotamya'nın kültürel mirası büyük bir tehlikeyle karşı karşıya.Birgün Gazetesi'nin haberine göre, Irak ve Suriye'de kurduğu 'hilafetin' ardından on binlerce insanı katleden, halen bu iki ülke halklarının en büyük düşmanı konumundaki Ortadoğu'nun 'yeni' aktörü Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütü, Irak'ın kültürel mirasını da hedef aldı. Cihatçı örgütün militanları; kafa kesmelerin, toplu katliamların, köle satışının yanı sıra paha biçilemez kültürel eserleri gözlerini kırpmadan yok ediyor. İlk etapta türbeleri hedef alan IŞİD, hâkimiyeti altına aldığı topraklarda 'putperestlik' olarak gördüğü bütün yapıları yerle bir ederken taşınabilir eserler ise kara borsada satışa çıkartılarak örgüte petrol ve uyuşturucu kaçakçılığının ardından yeni bir gelir kapısı sağlıyor.

Eserler binlerce yıllık

Irak müzelerinin Genel Direktörü Hüseyin Rashid de yaşanan kültürel katliama dikkat çekiyor. Binlerce yıllık rölyeflerin yerlerinden sökülerek kara borsada antika satıcılarına büyük miktarlar karşılığında verildiğine dikkat çeken Rashid, “Genellikle kafayı kesip bacakları bırakıyorlar çünkü kafa rölyeflerin en önemli parçası" ifadelerini kullandı. Rashid, örgütün yok ettiklerine örnek olarak kısa süre önce Musul Müzesi'ne yapılan saldırıları ve ulu orta yakılan bin 500 el yazmasını gösterdi. Haziran ayında hiçbir direnişle karşılaşmadan Musul’u ele geçiren IŞİD militanları, milattan önce 3 bin yılına dayanan geçmişi bulunan Hatra'yı ise eğitim kampına çevirmiş durumda. Binlerce tarihi eser bulunan Hatra'da cihatçı örgüt silah ve cephanelerini depolarken savaşçılarını eğitip esirleri infaz ediyor. Tarihinde birçok defa kültürel temizliğe maruz kalan Mezopotamya'da cirit atan cihatçı örgütün militanları Hatra'daki binlerce yıllık sarayların, tapınakların ve heykellerin arasında yaşıyor. Yetkililer, militanların bölgede bulunan bütün bu yapıları tarihten tamamen silmesinden korkuyor. Musul Müzesi'ni de ele geçiren IŞİD örgütü, burayı 'cizye' (Müslüman olmayanlardan alınan vergi) toplamak için bir ofis haline getirdi.

UNESCO alarma geçti

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), IŞİD'in Irak'ta kültürel eserleri bir bir yok etmesinin ardından alarm durumuna geçti. 1985 yılında UNESCO Dünya Kültürel Mirası listesine giren Hatra'da kültürel temizlik yapıldığına dikkat çeken UNESCO Başkanı Irina Bokova, "İnsanların hayatlarını, kültürel mirasını ve kimliklerini korumak birbirleriyle bağlantılıdır ve bu bağ kopartılamaz" ifadelerini kullandı. Irak'ın kültürel mirasının korunması için uluslararası kamuoyuna da çağrıda bulunan Bokova, IŞİD'in sattığı bu eserlerin geri alınması gerektiğini bildirdi. Bokova, radikal İslamcı örgütün Musul, Tikrit ve daha birçok kent ve bölgede, sayısız türbe ve kiliseyi yıktığına, el yazmasına zarar verdiğine dikkat çekti. Kültürel mirasını tarihte birçok kez tehlikeye giren Irak'taki en büyük katliam 1258 yılında yaşanmıştı. Bağdat'ı ele geçiren Moğol güçleri, katlettiği insanların yanı sıra binlerce el yazması kitabı Dicle'ye atarak nehri kan ve mürekkebe doyurmuştu. Moğal güçleriyle IŞİD'i karşılaştıran Irak müzeleri Genel Müdürü, "IŞİD sanki başka bir gezegenden geliyor. Hiçbir şekilde onur duyguları yok. Mantıkları tamamen taşa dönmüş" değerlendirmesinde bulundu.