|
TMMOB Mimarlar Odası'nın Değerlendirme ve Tesbitleri
1. Van – Merkez
Kent genelinde gözlenen önemli hasarlar zemin ve 1. katlarda bulunmaktadır. Maksimum 4–5 kat olması gereken yapılar, 7–8 katlı olarak inşa edilmiş, yapıların yükü de, arttığından zemin-yapı ilişkisi olumsuz etkilenerek, hasarların önemli bir şekilde artmasına neden olmuştur.
2. Erciş – Merkez
Erciş’teki hasarlı yapıların incelenmesinde, hasar nedenleri olarak;
- Yapıların çoğunlukla kaçak olması,
- Kaçak olmayanlarda da denetim eksikliği çerçevesinde ortaya çıkması,
- Afete verilerini dikkate almayan imar planlarıyla uygulama yapılması ve uygulamaların plan tadilatlarıyla sürdürülmesi,
- Sismik yükleri dikkate almayan mimari tasarımların yapılması,
- Bitişik yapı düzenine göre tasarımlarda gerekli detayların yer almaması,
- Düşük beton kalitesi,
- Düz donatı kullanımı ve yetersiz donatı sayısı,
- Uygun olmayan taşıyıcı sistem tasarımı,
- Yumuşak kat etkisi,
- Gereken önlemler alınmadan asmolen ve kirişsiz döşemelerin kullanılması,
- Yapının yüküne uygun olmayan zeminlerin seçilmesi,
- Sıvılaşma,
- Kötü işçilik ve hatalı kalın sıva uygulamaları olarak gözlenmiştir.
3. Amik Kalesi yakınlarındaki yapı alanları
Amik Kalesi Yakılarındaki Yeni Yerleşme Alanlarının Hasar nedenleri olarak;
- Heyelan bölgesinde yapılaşmadan kaynaklanan hasarlar,
- Denetim eksikliğinden kaynaklanan hasarlar,
- Hatalı mimari tasarım ve uygulama detaylarından kaynaklanan hasarlar,
- Kötü işçilik ve kalın sıva uygulamalarından kaynaklanan hasarlar tespit edilmiştir.
4. Kırsal alanların incelenmesi
Adır Köyü çevresinde benzer yapılaşma ve yaşam özelliklerine sahip birçok köy bulunmaktadır. Bu yerleşim alanlarında depremden dolayı meydana gelen hasarlar, Adır Köyü evlerindeki hasarların benzeridir.
- Köy yapılarında meydan gelen hasarların nedeni;
- Yığma yapılarda kullanılması gereken detay ve standartların kullanılmamış olması,
- Taş ve kerpiç duvar kalınlıklarının, yüksekliğine bağlı olarak yeterli olmaması,
- Ağır tavan uygulamaları,
- Uygun olmayan yapı malzemesi ve bağlayıcı harcın kullanılması,
- İşçililikte gerekli titizliğin gösterilmemesi ve eğitim eksikliği,
- Ekonomik koşullardan kaynaklanan bakımsızlık olarak karşımıza çıkmaktadır.
5. Çadır kentler
Afet bölgesinde yapılan incelemeler, çadır kent alanlarının depremden önce belirlenmediğini; ayrıca alt yapı hazırlıkları da, yapılmadığını göstermiştir. Depremden sonra belirlenen alanlarda kurulan çadırların kış hava koşulları için uygun olmadığı da, tespitler arasında yer almıştır.
Sonuç ve Değerlendirmeler
Mimarlar Odası tarafından gerçekleştirilen ön inceleme ve araştırmanın sonunda, depremin etkilerinin, kırsal alanda ve Erciş’te, Van merkezinden daha yoğun yaşandığı gözlendiği belirtiliyor. Bu nedenle bölgenin jeolojik yapısına ilişkin gereken çalışmaların yapılması ve plan uygulamalarının bu temelde yeniden ele alınmasının zorunlu olduğunu vurgulanıyor.
Başlıca hasar nedenleri ise şöyle sıralanıyor:
- Afet verilerini dikkate almayan imar planı uygulamalarından kaynaklanan hasarlar,
- Yanlış yer seçimi ve yapı-zemin ilişkisinin doğru kurulamamasından kaynaklanan hasarlar,
- Hatalı tasarım ve detaylardan kaynaklanan hasarlar,
- Kısa kolon oluşumundan ve yumuşak kat etkisinden kaynaklanan hasarlar,
- Gerekli önlemler alınmadan yapılan asmolen ve kirişsiz döşemelerden kaynaklanan hasarlar,
- Uygun temel seçimi yapılmamasından kaynaklanan hasarlar,
- Kullanım sürecinde yapılan müdahalelerden oluşan hasarlar,
- Hatalı malzeme seçimi, işçilik ve uygulamalardan kaynaklanan hasarlar,
- Teknik eleman yetersizliği ve denetim eksikliği olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu kapsamda Mimarlar Odası, hasar nedenleri olarak belirtilen etkenlerin ortadan kaldırılmasıyla birlikte yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor;
- Mimarlar Odası, TMMOB’ye bağlı ilgili meslek odaları ve yerel/merkezi kurumların, Van ve çevresi bağlamında ilgisini yoğunlaştırarak inceleme ve araştırmalarını süreklileştirmesi,
- Bölgede yaşanan olumsuzluklar ve deneyimler dikkate alınarak Afet Yönetimi ve Koordinasyonunun nitelikli hale getirilmesi,
- Önceden yaşanan tüm afetlerin birikimini taşıyacak bir anlayışla sorunların çözümlenmesine yönelik çabalarını artırması,
- Genellikle unutulan ve yanlış uygulamalarla ele alınan köy yerleşmelerinde geleneksel yapı ve yaşamın korunması için gereken önlemlerin alınması,
- İşsiz kalan kamudan yardım almaya başlayan bölge halkının işlerine ivedilikle geri dönmesi için gerekli adımların atılması,
- Bölgeye özel olarak da Van Gölü ve çevresinin yıkılan yapıların moloz ve atıklarından korunması gibi önemli konu ve başlıkların dikkate alınması gerekmektedir.
|
