Tarihi Bir İhanet Boğaz’ı Nasıl Güzelleştirdi?

Erguvanla kavuşma vakti nihayet geldi. Boğaz’daki şöleni seyredebileceğiniz çok sayıda yer var. Hürriyet Gazetesi'nden Saffet Emre Tonguç'un fotoğraf haberinden karelerle en güzel erguvan manzaraları ile ilgili birkaç ipucu; bir de ihanetin uzun tarihinden bir detay...

İstanbul’u sadece yedi tepesiyle tanıtmak haksızlık. Burası aynı zamanda yedi rengi de barındıran ve cömertçe sunan bir şehir. Her renk yakışır İstanbul’a. Yine de ben oyumu erguvandan yana kullanırım. İstanbul tüm yıl boyunca sadece bir kez görür bu eflatun çiçeğini. Eskiden Boğaz’ın tüm çevresini sararmış bu eflatun gerdanlık. Bugün betonun kemirmesiyle azaldı.

Topkapı Sarayı’nın has bahçesi. Bugünkü İstanbul’un mücevher köşelerinden biri. Sultanahmet’in karmaşasından kaçmak isteyenler için adeta bir vaha. Nisan ayında bir erguvan cenneti.

Buradayken kendinizi şımartmak için fazla bir şey yapmanıza gerek yok. Park, erguvanları ve doğasıyla bunu fazlasıyla başarıyor.

Tevfik Fikret ‘Aşiyan’ adını vermiş evine, yani kuş yuvası. Her detayı ile ilgilenmiş, hem iç hem dış süslemelerine kendi zevkini yansıtmış. Sonuçta ortaya gerçekten bir kuş yuvası sıcaklığında muhteşem bir köşk çıkmış. Günümüzde müze olarak hizmet veren köşkün pencerelerinden baktığınızda erguvan dalları arasından gönülleri okşayan Boğaz’la göz göze geliyorsunuz.

Parka her yıl 2 milyon civarı lale dikiliyor. Sanmayın ki erguvan ve lale rakiptir, anlaşamaz. Tam tersi her yıl bahar aylarında el ele verip Emirgân’a gelenlere doyumsuz bir manzara sunarlar. Semtin ve parkın adı Emir Güne Han isimli bir İranlı’dan geliyor. 1635 Revan seferinde kalesini hiç savaşmadan IV. Murat’a teslim edince hayatı bağışlanmış ve İstanbul’a getirilmiş. Padişah ona buradaki koruyu vermiş. Park, erguvanlara kucak açmış şekilde sizleri bekliyor.

Bebek Camii ile sarmaş dolaş olan erguvan ağacı her bahar geldiğinde daha bir çiçeklenip daha bir neşeyle açıyor sanki. Civardaki kafelerden birinde soluklanın ve manzaranın tadını çıkarmayı sürdürün. Rumelihisarı’na doğru yürürken İstanbul’un en sıra dışı yapılarından biri olan Yılanlı Yalı, önündeki erguvan ağacı ile bir başka güzellik kazanıyor. Onu da gözden kaçırmayın.

Anadolu yakasına geçtiğimizde ilk durağımız. Burada da laleler ve erguvanların işbirliğini göreceksiniz. Üstelik muhteşem tabloyu çizerken başka çiçekler de bu ortaklığa katılmış. Marmara Denizi ve Boğaz da işin içine girince ortaya şehrin merkezinde bir vaha çıkmış.

Şehrin en yüksek tepesi. Her şeyin hâkimi sizmişsiniz gibi hissettiriyor. Boğaz’ın erguvanla dansını en iyi izleyebileceğiniz yerler arasında. Küçük Çamlıca’nın da ondan aşağı kalır yanı yok. Manzarası Prens Adaları, Fenerbahçe, Haydarpaşa ve Sarayburnu’nu kucaklıyor.

Koru bir zamanlar önündeki yalının arka bahçesiymiş. Kabul, korunun yokuşu dik ve yorucu! Yukarıya ulaştığınızda nefesinizi kesenin yokuş mu yoksa manzara mı olduğuna karar vermekte zorlanacaksınız.

Anadolu yakasının en yeşil yerlerinden biri olan koru, Kanlıca’da. Adını Sadrazam İbrahim Paşa’nın yaptırdığı Mihrabad Kasrı’ndan almış. “Kasır nerede” derseniz yeniçeri isyanında yerle bir olmuş, ismi kalmış yadigâr. Boğazı ve iki köprüyü içine alan manzarası şair yönünüzü ortaya çıkarabilir. Eğer daha fazla erguvan görmek istiyorsanız Yuşa Tepesi’ne de gidin. Boğaz’ın en yüksek ikinci tepesinden bu yüzyıllık sevdaya bir selam da siz gönderin.

Seyahat yazarı ve profesyonel rehber Saffet Emre Tonguç’un Boğaz’ı ve yalıları anlattığı turlar 12 Nisan’da, erguvan mevsiminde başladı. Kraliçe II. Elizabeth başta olmak üzere dünyanın en önemli devlet adamlarını ve ünlülerini ağırlayan Keyifstyle yatında gerçekleşecek turlarda bol sohbet ve yalı dedikodusu var. ‘Boğaz Hakkında Her Şey’ isimli bir de kitap kaleme almış olan Tonguç’un turları gündüzleri ve dolunay gecelerinde düzenleniyor. Tonguç’un İstanbul Boğaz’ını hikâyeleri, insanları ve yapılarıyla birlikte anlattığı turlar için www.saffetemretonguc. com sitesini ziyaret edebilirsiniz. 

Bizanslılar Boğaz’ı ‘dünyanın kolyesi ‘ olarak tanımlamışlar. Boğaz’ın gözbebeği erguvanın Latince ismiyse ‘Cercis siliquastrum’. Anlamı da ‘kapsüllü meyveli ağaç’ veya ‘bakla şekilli meyveli ağaç’. Batıda ise Judas ağacı olarak geçiyor. Efsaneye göre Yahuda Hz. İsa’ya ihanet etmiş, yerini Romalılar’a bildirmiş. Ama sonra pişman olup kendini erguvan ağacına asmış. O zamana kadar beyaz açan ağacın çiçekleri, Judas’ın utancından dolayı o tarihten sonra pembeleşmiş.