|
“Bu da geçer bu da geçer, alışmalısın dayanmalısın.”
Emrullah’ın cep telefonunun bekleme müziği böyle. O duyup da
“Alo” diyene kadar İbrahim Tatlıses “çaresizce” ve da’ları ayırmadan söylüyor:
“Buda geçer, buda geçer!” Telefon açılıyor, buluşuyoruz. Emrullah
Bulut güleç, efendi suratlı, genç bir adam, 29’unda. Fotoğrafçı
arkadaşım Erhan’la onu takip ediyoruz. Başlıklarla spotlar birbirini tutmuyor.
Evsizlik diye başlayıp işsizliğe geçiyor. Geçim derdi deyip mahkemeye atlıyor.
Evine geliyoruz.
Mahallenin adı Çukur!
Rutubet kokusuyla çarpışıp bir kat çıktıktan sonra kilitsiz bir kapıyı
aralıyor Emrullah ve bizi buyur ediyor. İki oda bakla sofa, yoksul bir Mardin
evi. Etraf tertemiz. Gözüm, fotoğrafları çıplak sarı duvarları süsleyen, küçük
kızı ve annesini arıyor. İşleri varmış. Emrullah’ın satır araları da birbirinden
kopuk. “Hanımın haberle işi olmaz. Bizim oralarda ayıptır” diyor. Emrullah
İstanbul’a geldiğinde 10 yaşındaymış. Neyin onu buraya getirdiğini
öğrenemiyorum. Soruları ben soruyorum ama o Erhan’a dönüp anlatıyor.
Tarlabaşı’na ilk geldiğinde başkalarının yanında çalışıyor Emrullah. Sonunda
midyeciliği iş ediniyor. Artık zabıta işi sıkı tutuyor, müşteri de midye
tüketmiyor. Emrullah sözleşmeli olarak bir şantiyede bir buçuk ay çalışacak.
Şantiye Beylikdüzü’nde, iki vesait değiştiriyor. 650 TL kazanacak. Şayet iş yeri
yakın olsa, midyeye de çıkabilecek ama namümkün. Bazen de geceleri alışveriş
merkezinde hamallık yapıyor. “Gece çalışınca gündüz çok susuyorum, oruç
tutamadım yoksa elhamdülillah yani” diyor. “Eşimle 2003’te evlendik. İşin
doğrusu, o 13 yaşındaydı. Kaçırdım. 2005’te askere gittim. Dönüşümde yemin
etmiş, ‘bir daha Tarlabaşı’nda yaşamam’ demiştim. Tarlabaşı pislik bir yerdir.
İnsanlar yoldan çıkmış.”
Askerden dönünce Yeni Sahra’ya yerleşmişler. Şanssızlık bu ya evleri yanmış.
Tekrar Tarlabaşı’na yerleşmişler. Önüme yığdığı kağıtları tek tek gösteriyor.
Dilekçe, tahliye tebligatı, fakirlik kağıdı falan... Birinin arkasında “kira:
300, elektrik: 200, su: 100” yazılı. Bir de alt alta toplanan dört tane 500 TL
var. Birikmiş borç çetelesi önde, “İşgal ettiğiniz evden derhal çıkın. İmza
belediye” yazan uyarı arkada. Emrullah soruyor: “Niye haber yapmaya geldiniz?”
Evleri yıkılacak insanların nereye gideceğini merak ettiğimi söylüyorum. “Nereye
gideceğiz? Gariban olmasaydık yaşar mıydık burada? Buralar aynen Taksim gibi
olacak. Yıkıp güzellerini yapacaklar. Tarlabaşı cenabet bir yer ama insanlar aç
mı kalsınlar, mecburiyetten çalıyorlar. Ne için yaşıyorum bu hayatta, namusum
şerefim olmadıktan sonra. Fakirsen her türlü rezalete mahkumsun. Yeni ev tutmak
ne kadar para tutar? En azından 1.500 değil mi?”
Emrullah yaşadığı evi
tahliye etmesi için gönderilen uyarıların sonuncusunda mahkemelik olmuş. Mahkeme
evden çık(a)mayacağını beyan eden Emrullah’ın kendisine avukat bulması ve
bilirkişi raporuyla ilgili diyeceklerini bildirmesi için duruşmayı Aralık 2010’a
ertelemiş.
Emrullah’ın avukat tutacak parası yok. Baroya başvurmuş. “Görevli ‘fakir
kağıdı getirmeden olmaz’ dedi. Gittik, aldık. Bu sefer de ‘avukat versek bile
haksızsın, bu evden çıkacaksın’ dedi. Zaten umutsuzdum. Devlet evim yandığında
bile yardım etmemişti, şimdi niye etsin?” Emrullah GAP İnşaat’ın Tarlabaşı’ndaki
bürosuna da gitmiş. “Proje yöneticisi kadınla görüştüm. Sandım ki bana yardım
edecek. ‘Hiçbir hakkın yok, derhal evi boşalt, sen sağ biz selamet’ dedi.
Postaladı.”
Emrullah’ın elindeki belgelere göre henüz nihayetlenmemiş bir dava varken
belediyenin verdiği mühlet çoktan sona ermiş durumda. Polis gelip evi boşaltması
gerektiğini söylemiş. “Kiramı ödeyebilsem ev sahibi çıkarmaz, Aralık’taki
duruşmayı beklerim. Para bulmak zor. ‘Nerelisin’ diye soruyorlar ‘Mardinliyim’
deyince ‘işçi lazım değil’ diyorlar. Çok şükür sağlıklıyım, sabıka kaydım temiz.
Bizden beteri çok. Zaten amaç da buraları temizlemek ya.”
Çukur’un hikâyesi
Tarlabaşı’nda üç yıl önce başlayan kentsel yenileme projesinin ilk yıkımları
geçen ay (25 Ağustos) başladı. Kentin esas malikleri olarak yenileme planlarının
neyi değiştireceğini bilmiyoruz. Projeler açık değil. Tarih boyunca bir liman
semti olması hasebiyle hayatın hep canlı olduğu Beyoğlu’nun fiziksel değişimini
tetikleyen her zaman sosyal değişimler olmuş. Şimdi Emrullah’ın çıkarılmak
istendiği evin de, o evin bulunduğu Çukur’un da bir hikâyesi var.
İstanbul’un ahşap yapılarını eriten büyük yangınlardan sonra kagir yapıların
ilk örneklerini Beyoğlu’nda görüyoruz. Kilise, sinagog, vb. yapıların dışında
ilk elçilikler, ilk tiyatro, ilk belediye, ilk otel, restoran, kafeşantan, kafe,
taverna, kültür merkezi, sinema ve pasajları da... 1920’lere kadar devam eden
Levanten, Rum, Ermeni, Musevi ve sonrasında Beyaz Ruslardan oluşan sosyal yapı
Lozan anlaşması, elçiliklerin Ankara’ya nakli, II. Dünya Savaşı, İsrail
devletinin kurulması, 6-7 Eylül olayları ve Kıbrıs kriziyle azınlıkların
aleyhine değişti.* Bugün yoksulların nereye gideceğine dair kafamızda oluşan
soru işareti, o günlerde boşalan evlere yerleşenlerle hazinenin itilaflı hale
gelmesinin uzantılarından biri. Bölgenin “eğlence” hayatının merkezi olma hali
ise başka bir politik açmazın köşe taşı. Zira “eğlence” ile “suç” iktidara göre
mesai arkadaşı. Öyle olmasa İstiklal Caddesi’nde kafa açan bağımsız filmleri
izlediğimiz Emek gibi sinemaların yerine kredi kartlarıyla borçlanarak
doluştuğumuz alışveriş merkezleri inşa edilmezdi. Ayakta kalmaya çalışan sinema,
tiyatro salonlarından inanılmaz vergiler alınmazdı. Farzı misal Abanoz sokağının
kapanmasıyla fuhuşla mücadelesinde zafer kazandıklarını düşünenler sadece seks
işçilerinin ruhsatlı iş yerlerinde doktor kontrolünde, sağlıklı çalışmalarını
engellediler**.
80’lerde kentleşme aidiyetiyle yanıp tutuşan beyaz aydınların bugün
Nişantaşı’ndan, Cihangir’den yanıbaşlarında yıkılan yoksul mahallesine, perdenin
arkasından bakma huyu geliştirmelerinin nedenleri İstanbul’da merdivenlerini,
camlarını silecek milyonlarca yoksul olmasından başka Haliç’ten doğusuna kör
kalışları, zorunlu göçe, Kürt sorununa, mültecilere, LGBTT haklarına ilişkin
tavırları mı? Emrullah’ın da söylediği gibi beterin beteri var: Solcu bir
partinin üyeleri bile projenin mimarları olarak para kazanıp hayatlarını
sürdürüyorlar. Kapılarına gelen kiracılara “haksızsın, güle güle”
diyebiliyorlar.
Sonuç olarak sadece ve basitçe AKP’nin rantçı belediyecilik faaliyeti
fiyaskosu diyerek geçemeyeceğimiz ve sessiz kaldıkça ortak olduğumuz, bu
ortaklıkla da Emrullah gibilerinin direncini kırdığımız, onları kentten
sürdüğümüz bir tablo var önümüzde.
* Nur Akın, Galata ve Pera
** Çelik Gülersoy, İstanbul
Ansiklopedisi
|
