Dünyadan Su Manzaraları...

br />
Dünya Su Konseyi Başkanı Loic Fauchon bile, “Gelecekte bütün dünyada ölüm oranlarının, savaşlardan çok su yokluğundan oluşan hastalıklar nedeniyle artması olasılığı var. Ölüm oranları da 10 misli artabilir” diyor. Belki bunlar az da olsa yarattığımız geleceğin farkına varmaya yardımcı olur. Yanlış su politikaları Türkiye’yi de her geçen gün kuraklığa mahkûm ediyor. Doğa Derneği Başkanı Güven Eken’e göre, dünyanın en ilkel su politikasına sahibiz, çünkü doğanın su dengesi dikkate alınmıyor. Su kaynaklarını küresel ısınma değil, asıl bu politikalar yok ediyor. Bir de kanıtı var:

“Türkiye’de bugüne kadar Marmara Denizi’nden daha büyük bir sulak alan yok edildi, 20 yıl önce Tuz, Akşehir ve Eber gölleri vardı, artık yoklar. Su denize akarak boşa gidiyor sanıyorlar, yanlış; su akarak kendini var eder, yeniden dolaşımını sağlar.”

Suyu şirketler yönetecek

Boşa akmasın diye, barajlar yapılıyor. Yeraltı kaynaklarını kuruturcasına kullanıyoruz. Sonuç kuraklık. İlkokul bilginizi hatırlayıp da itiraz etmeden önce Eken’i dinleyin: “Evet, ilkokuldan beri barajların yararı, gelişmişlik göstergesi sayıldığı, GAP’ın milli proje olduğu bilinçli olarak kafamıza kazındığından bu fikirle yeni çarpışıyoruz. Baraj projelerinin kaynakları yok ettiği gerçeğiyle dünya çok önceden karşılaştı. Türkiye’de de baraj maskesi düşüyor. Çatışma daha kızışacak, gerçek anlaşıldıkça şirketlerin acelesi artıyor. Su rantı ileriki yıllarda daha fazla konuşulacak. Su, şu anda ekonomiyi canlandıracak bir şey olarak görülüyor ama bunun için insanlığın geleceğini öldüremezsiniz.”

Eken, Dünya Su Forumu’ndan çıkan kararların, yanlış su politikalarını Türkiye, Güney Amerika ve Afrika başta olmak üzere birçok ülkede derinleştireceğini söylüyor, suyla ilgili iktidarı elinde tutan gücün su inşaat sektörü olduğunu da. “Dünya Su Forumu’nda asıl söz fuarda söylendi. Su inşaat şirketleri devletlere teknolojilerini pazarlayarak daha fazla baraj yapımı için kendilerine bir mecra oluşturdu” diyor. Forum için İstanbul’un seçilmesi de tesadüf değil. Eken, Türkiye’nin su kaynaklarını şirketlere çok hızlı tahsis eden, bununla ilgili yasal düzenlemeleri kısmen başlatmış, yakında da tamamlama çabasında olan Çevre ve Orman Bakanı Veysel Eroğlu’nun bahsettiği su yasasını hatırlatıyor. Suyun tümüyle özelleştirilmesinin hukuken yolunu açan yasayla, uluslalarası şirketler Türkiye’ye davet ediliyor. “Türkiye, dünyadaki su sektörünün en canlı olduğu ülkelerden” diyor, “Birçok batık durumdaki şirket, -Ilısu Barajı’nı yapan Avusturyalı Vatek şirketi gibi- Türkiye’deki su inşaatına bağlı yaşıyor. Çünkü bu barajlar, Batı’da 50-60 yıl önce yapılıyordu, artık bu teknolojiyi oralara pazarlamaları mümkün değil.”

Çözüm mü? Basit: Doğadaki su dolaşımı gibi kullanımında da dönüşüm sağlamak. İhtiyaç fazlası tüketimi engellemek. Su tüketiminde birinci sırada olan tarımda, modern tekniklerle tasarruf yapmak. En önemlisi de, havza bazında su yönetimini sağlanmak. Bu ne mi? “Yani suyu kendi doğal sınırları, -doğduğu, denize, göle ulaştığı sınırlar- düzeyinde yönetmek. Bunu yaptığınızda elinizde ne kadar su olduğunun, her yıl oluşan su kaynağının, yıllık su ihtiyacının hesabını yapabiliyorsunuz.”

Bunlar yapılmıyor, çünkü bu suyla ilgili çalışan şirketlerin rantını azaltacak! Küresel İklim Değişikliğine Karşı Kampanya Sekreteri, yazar Jonathan Neale su lobisiyle mücadele için birden fazla stratejiye ihtiyaç olduğunu söylüyor; önce yerel, sonra da dünya çapında örgütlenmeler sağlanmalı. Atlanmaması gereken bir nokta da, şehir ve kırsal alandaki insanlar arasında sıkı bir dayanışma sağlanması, barajın yapıldığı yerde direniş ve şehirde kitlesel gösteri... Neale 20 yıl öncesine kadar İngiltere’de kimsenin suya para ödemek zorunda olmadığını anlatıyor. Neale için su her zaman politik olmuş, nedenini, “Her şey onunla başlıyor. Yaşamak için ona ve toprağa ihtiyacımız var. Toprak, kullanılabilir sudan çok daha fazla, yani suyu kim kontrol ederse, insanları da o kontrol eder” diyerek anlatıyor.