Nükleer Endüstrisi Çöküyor

Birgün Gazetesi'nden Doğu Eroğlu'nun haberine göre, aralarında Heinrich Böll Vakfı ve Avrupa Parlamentosu'nun da bulunduğu pek çok kuruluşun katkılarıyla her yıl hazırlanan Dünya Nükleer Endüstrisi Durum Raporu'nun 2014 baskısı yayımlandı. Fransa, Almanya, Japonya ve İngiltere’den uzmanların bir senelik çalışmasıyla hazırlanan raporda nükleer enerji firmalarının artan maliyetlerle baş edemeyip zarar etmeye başladığı öne çıkarken, yeni yatırım kararlarının artmaması halinde nükleer enerjinin dünya enerji üretimindeki payının daha düşeceği vurgulandı.

‘Nükleer rönesans' sona erdi

Dünyada 31 ülkede çalışan 388 reaktör yılda 333 GW enerji üretiyor. 1996’da zirve yaparak dünyada üretilen enerjinin yüzde 17,6’sını sağlayan nükleer reaktörler, 2013’te toplam enerjinin ancak yüzde 10,8’ini üretebildi. 2002’den beri aktif reaktör sayısı 448’den 388’e, üretilen yıllık enerji miktarıysa 367 GW’tan 333 GW’a düştü. 2013’te Tayvan’da 15 yıldır inşaat halindeki nükleer güç santralı (NGS) projesi iptal edilirken, Bangladeş, Ürdün, Litvanya, Polonya, Suudi Arabistan, Türkiye ve Vietnam’ın nükleer programları gecikti. Çernobil’deki kazanın üzerinden 28 yıl geçmesine rağmen 'Üçüncü Jenerasyon' olarak adlandırılan yeni santrallardan hiçbirinin hizmete giremediği belirtilirken, Finlandiya ve Fransa’daki projelerin hala tamamlanamadığı da raporda vurgulandı.

Yanıltma taktiğine yeni istastistik çözümü

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın Japonya’daki 48 reaktörü operasyonel olarak göstermesi yüzünden raporda yeni bir terim de üretildi. Raporun yazarlarından Mycle Schneider, istatistiklerin siyasi sebeplerle ve yatırımların durmaması için çarpıtıldığını belirterek 'Uzun Dönemli Kesinti' adını verdikleri yeni bir değişken ürettiklerini açıkladı. Bir buçuk seneden uzun bir süredir enerji santrallarını kapsayan kategoriye, Japonya’da çalıştığı iddia edilen ama 2 yıldır üretim yapmayan 43 santral ile Hindistan ve Güney Kore’de bulunan birer santral dâhil edildi.

Reaktörler yaşlanıyor

Pek çok ülkenin artık NGS yapmayı tercih etmemesiyle birlikte hâlihazır daki santral stoku gittikçe yaşlanıyor. Rapora göre üretimini sürdüren santralların yaş ortalaması 28 buçuğa ulaştı. Aktif reaktörlerden 170’i en az 30 yıldır hizmet verirken, 39 reaktörde ise 40 yıldan fazla süredir enerji üretimi yapılıyor.

İnşaatlar aksıyor

Yapımı süren 69 santral projesinin en az 49’unda ciddi aksamalar var. Üstelik bu aksamaların pek çoğu inşaat sürelerini birkaç yıl uzatan cinsten. Çin tarafından yapılan santralların üçte ikisinde gecikmeler yaşanırken, Tayvan’daki 2 santral projesi inşaat sürerken iptal edildi. 69 reaktörden 8’inin inşaatı 20 yılı aşkın süredir devam ediyor. Pek çok ülkede NGS projeleri iptal edilirken, bazı ülkeler nükleer enerji programlarını belirsiz tarihlere erteledi.

Maliyetler fırladı

Fransa’da son 3 yılda işletme maliyetleri yüzde 16 artarken, ABD’de bazı reaktörler maliyetler karşılamadığı için kapandı. Üretilen kilovat enerji başına kurulum maliyeti son 10 yılda 8 kat artarak 8 bin dolara ulaşırken, ABD’nin Güney Carolina eyaletinde 2 reaktör inşa eden bir firmanın 2009’dan beri proje maliyetinde 9 defa artışa gitmesi rapora girdi. ABD’de maliyetlerden ötürü aralarında en az 2030’a dek üretim yapması planlanan 2 reaktörün de bulunduğu 5 reaktörün kapatılması için takvim oluşturulurken, 38 reaktörün öngörülenden önce kapatılması bekleniyor. Diğer kaynaklardan sağlanan enerji maliyetlerinin düşüklüğü yüzünden, şirketlere alım garantisi vermek istemeyen Çek Cumhuriyeti nükleer programını erteledi. Türkiye, Akkuyu NGS A.Ş.’ye 15 yıl boyunca ürettiği enerjinin yarısını sabit fiyattan satın alma garantisi veriyor. Üstelik bu fiyat, yenilenebilir enerji kaynaklarına önerilen alım fiyatlarının çok üzerinde.

Borçlar arttı

Fransa’da 2010 ila 2013 arasında geçen sürede NGS’lerde elektrik üretme maliyeti yüzde 16 artarken, işletmeci EDF’nin gelirleri 2012’de 2 milyar dolar azaldı. Fransız EDF ve GDF-Suez ile Alman E.ON ve RWE’nin toplam borcu 173 milyar doları geçti. Şirketlerin kredi notları düşerken, gelecekteki yatırımlar için kredi bulunması ihtimali ise azaldı.

Yenilenebilir enerji yükseldi

Çin’de güneş enerjisi üretim kapasitesi nükleer enerjiyi geride bırakırken, İspanya’da birincil enerji kaynağı rüzgâr olarak kayıtlara geçti. 2013’te Brezilya, Çin, Almanya, Hindistan ve Japonya’da yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerji, nükleer santrallarda üretilen enerjiden fazla oldu.