"Borusan Neşe Fabrikası" Yarışması Kolokyum Notları

M.U: Kuşkusuz usul çok önemli, ancak usulü içerikler belirler. İçerikler yok olmuşsa usuller kendi kendilerini tekrarlayamazlar. İçeriklere bağlıdırlar. Bu yarışma genelinde de bunu ihlal etmiş tasarım 1 tane bence. Bir tasarımın kendisinin yarattığı içerik onun usulünün önüne geçmek zorunda kalmalıydı. Bağlayıcı olan bir şey yapıyorsunuz, şartnameden şunu kaldırıyorsunuz. Hiç öngörmediğiniz bir durumla karşılaştığınızda esnek davranabilmek ve mimarlık adına bir karar verebilmek… Örneğin maket tesliminin olmaması da bunu yaratabilirdi. Kaldı ki maket teslim etmemiş yarışmacılar da elemelere devam etti. Yaptığımız tartışmalar paralelinde bunun kendisi bir içeriği oluşturamaz diye düşünüyorum. Genel bir yaygınlık olsaydı bu bağlayıcı olmak zorunda kalacaktı. Karşınıza çıkan örneği yarattığı içerik ve içeriğin sonucu kuşkusuz onun aynı zamanda usulüne de belirler. Her zaman bu kurallara uymama rağmen böyle bir mimarlık tavrının ihlalini birdenbire destekledim. 

Kuşkusuz usul ihlalleriyle ilgili değil, bu beklenmedik bir şey oldu hepimiz açısından. İkincisi kreşin yarattığı içerik; yapının çocuk dünyasında, kreşle çocukların evlerine döndüklerindeki uyumu bekleyemeyiz. Bunun garantisi de kent yaşantısıdır. Bu kopukluklarla yaşıyor ama çocuk da bu kopuklukların bir parçasıdır. Örneğin gecekondumuzdan çıkarız ve birdenbire bir alışveriş merkezinde ekranlı pisuarın karşısında çok kolaylıkla rahatlarız ve bu bir şok yaratmaz.  Bu çocuklar da bu şoku yaşamazlar. Tam tersi aradaki kopukluklarla o kopukluklar arasındaki ilişkileri kurmayı öğrenirler. Yani bence kültürel ve sürekli bir bağ yok. Özellikle metropoller hatta şehirler bu kopukluklar üzerine kurulu. Çocuklar da bu kopukluklara bizden daha uyumludurlar. Kültür şoku asla yaşamazlar çünkü öyle kültürel birikimleri ve donanımları yoktur. Kültürlü olmaya bir şekilde biz onları zorlarız.

Bu model meselesinde jürinin aradığı şey, benim kendi mimarlık düşüncemi de etkileyecek ve geliştirecek bir ortamdır benim için. Sadece yer değiştirdim. Burada kuşkusuz bir sorumluluğa cevap veriyorum. Bunu, sorumluluğunu kaybederek başka bir konuma geçmiş insan histerisiyle değil, yarışmacının zorunlu olarak kaydettiği kimliği koruyan biri olarak konuşmak zorundayım bu noktada. Onun için bu tavrımı burada sürdürmek zorundayım. Yarışma içindeki tavrım neyse o tavrımı bir jüri üyesi olarak da sürdürmek zorundayım. Artık bir paradigma haline gelmiş olan “tıkır tıkır işleme” meselesinin ne olduğunu ben bilmiyorum. Bir mimari yapı nasıl işler, inanın hiçbir fikrim yok. Bana göre mekân işlemez. Kontağını çevirdiğinizde araçlar, işler ya da işlemez. Mekânın kontağı yok. Deneyimlerinizle karşı karşıya kaldığınız meselelerde ancak öngörülerde bulunabilirsiniz. Onun için sıçrayışlar olabilir farklılıklar olabilir. Eğer tıkır tıkır işleyen bir şey varsa ona ait girdilerin kendisi de zaten belirlidir. Kontağı çevirdiğinizde bir motor çalışmıyorsa, sürecin çok başarılı olduğunu tartışıyor olmanız çok anlamlı değildir. Ama mekânsal bir sürece ait böyle bir sonucu bilmediğiniz için, onun sonuçları zaten yeni bir belirsizlik ve tartışma doğurur. Doğurması gerekir. Öyle bir donanımım olmadığı için neyin çalışıp neyin çalışmadığına orada bakamam. Bunu mekana yönelik öyle bir bakış açım olamayacağı için söylüyorum. Kişisel olarak da öyle bakmadığım için tartışmaya çalışıyorum meseleleri.

Birincinin tavrını ve onun bizim üzerimizde yarattığı tartışmaları bu şekilde düşünüyorum. Ben de Sinan gibi sonuçların pratiği üzerinden değil, sürecin benim üzerimdeki etkisi, o etkilerin mimarlık ortamına yayılması, yeni bir tartışma ortamının yakalanması, mimarlık düşüncesi üzerindeki etkisi bağlamında düşünüyorum. Çünkü pratik sonuçta tekrarlanabilen bir şey. Kendisini her seferinde aynı şekilde tekrarlama tehlikesi olan bir şey. Sadece düşüncenin yarıcılığı ya da negatifliği bunu etkileyebilir. Birincinin de böyle bir etkisi olduğunu düşünüyorum. Eğer bunu yapmasaydı zaten yarışmanın bu şekilde olmasının bir anlamı yoktu. Bir kreş yarışması açardık, orada da bütün projelerden herhangi birini seçerdik, Adıyaman’a uygulanabilirdi. Benim açımdan hakikaten bu yönüyle hiçbir sıkıntı yok. Zaten bazı tartışmaları da böyle yapmak zorunda kaldık. Kendi açımdan böyle bir cevap verebilirim.

S.O: Projelerin sonuçları ve pratik dünya üzerindeki yararlarına baktığım için değil, eğer bir sonucu olacaksa bunun mimarlık dünyasında değil çocukların dünyasında olmasını beklediğimi söyledim.

B.C.A: Suat Beyin dedikleri arasında benim önemle üzerinde durduğum bir nokta var aslında; bu kültür şoku meselesi. Kendi şahsi görüşümle beraber, burada yarışmaya çıkarken Borusan’ın bir vizyonu var. Bu vizyon, orada eğitim alacak işçi çocuklarının hiç görmedikleri, belki hayatları boyunca göremeyeceği bazı şeylerle ilk kez ilişkilenip onlara kapı olabilecek bir mekan oluşturabilmeyi ortaya koyuyor. Vizyon çocukların sanat ve doğa gibi bazı kavramlarla ilk kez karşılaşacağı, bunları seveceği, etkileşim içerisine gireceği bir mekândan bahsediyordu. Seçilen örneklere baktığımızda bu vizyon mimari olarak da bir şekilde vücut bulmuş. Yani çocuğun mimari olarak da daha önce hiç karşılaşmadığı, belki karşılaşamayacağı mekanlar tasarlayarak, onlara vizyon ve katkı sağlayabilmek de bu yarışmanın sonucu olan ürünler arasında bir amaç olmalıydı diye düşünüyorum.