Üsküdar’da Yeni Bir Bostan: İmrahor Bostanı

Geçtiğimiz pazar günü Üsküdar’ın yeni bostanını ziyaret ettik, çalışmaları ve çevreyi gördük.  Doğancılar Park Forumu aktivistlerinden aldığımız görüşlerle İmrahor Bostanı’nın hikâyesini derledik…

Olgun Yıldız/Üsküdar Doğancılar Forumu Aktivisti

Bu alanın tarihçesi ve geçmişinde hangi amaçlarla kullanıldığı hakkında bilgi verir misiniz?
Bu alan, Lalelili 3. Mahmut Han adına kurulmuş bir vakfa ait. 1949 yılında Üsküdar Belediyesi çocuk bahçesi yapmak üzere vakıftan kiralıyor. Dana sonra, arazi başka özel şirketlere kiralanıyor. En sonunda da bir oduncu kiralamıştı.
Forum olarak burayı fark ettiğimizde, bu alanın çocuk parkı olması konusunda belediyeye baskı yaptık, imzalar topladık. Belediye bize 2014-15 sezonunda konuyu gündemlerine alacağını söyledi. 2014’te bu konuyla uğraşmadıklarını görünce, biz de burayı kent bostanı yapalım dedik. Üsküdar bostanlarıyla ünlü, biliyorsunuz. Burada ilginç olan ise, biz hiç bostan olmamış bir yeri bostana çevirdik. Kuzguncuk, Yedikule, Maltepe zaten bostandı, ama burası değildi. Burası atıl bir araziydi. Biz, gördüğünüz gibi kazarak ve taşları kaldırarak bostana çevirmeye devam ediyoruz.

Alanın bostan olması için şimdiye kadar neler yaptınız?

Burada üç haftadır çalışıyoruz. İlk geldiğimizde çok fazla moloz ve inşaat atığı vardı. Onun içindeki gerekli doğal taşları topladık. Belediyeye sosyal medya üzerinden baskı uygulayarak molozları almalarını sağladık. Şu an temizlik işlerimiz bitmek üzere. 8-9 Mart’ta ekim şenliği yapacağız ve ilk tohumu toprakla buluşturacağız. Bu arada, bir de kuyu bulduk burada. Çok eskiden kalmış bir kuyu. Sulama sorunumuz da böylece çözülmüş oldu.

Bulduğunuz kuyu hakkında bilgi verir misiniz? Alanın geçmişindeki kullanımlarında, kuyunun belli bir ihtiyaçtan dolayı buraya yapılmış olması gerekiyor, değil mi?

Çok eskiden burada bir medrese varmış. O zamanlar kendi ihtiyaçları için küçük çaplı ekim yapılıyormuş, burada bulduğumuz kuyu da medresenin kuyusu. Daha sonra burası hamam olmuş. Sarnıçlarından birisi atıl olarak bostanın hemen kıyısında duruyor. Aslında tarihi bir arazinin üzerindeyiz.

Bostanın adını neden İmrahor Bostanı koydunuz?

Bostanın adını Doğancılar bostanı da koyabilirdik, ama bu mahallenin en eski ismi İmrahor’dur. Camisinin, kahvesinin adı hep İmrahor. Bundan dolayı bostanın adını İmrahor Bostanı koyduk.

Çevrede yaşayanların bu olan biten hakkındaki düşünceleri ne, size yaklaşımları nasıl?

Çevrede yaşayanlar molozları da kaldırtınca bizi biraz daha ciddiye almaya başladılar. Tohum getirip ekmeyi düşünenler var. Bizim gayemiz de zaten mahalliliyi buraya katmak. Biz forum olarak burayı kendi adımıza işgal etmedik. Sohbet ettiğimiz mahalleli de buranın artık çocuk parkı da olmasını istemiyor. Onlar da buranın bostan olmasından yana.  

Bostanda neler yapmak istiyorsunuz?

Mevsimine göre çeşitli sebzeler üretmeyi istiyoruz. Ürettiğimiz ürünleri çevre halkı ile birlikte paylaşmayı düşünüyoruz. Mesela domatesini alan buraya bostan için yararlı atıklarını getirebilir. Böylece o atığın dönüşümüne de faydalı olmuş olur.
Ayşecik Yıldız/Üsküdar Doğancılar Forumu Aktivisti ve HDP Üsküdar Belediye Eş Başkan Adayı
Burayı mahallenin ve yaşayanların sahiplenmesi önemli. Bizim amacımız da bu. Buranın bir açık alan, kamusal alan olmasını istiyoruz. Biz her pazar buraya geleceğiz ve burayı ekilir-biçilir hale getirip mahalleye teslim edeceğiz. Buranın betonlaşmasına izin vermeyeceğiz.

Gülay Sevdin/Üsküdar Doğancılar Forumu Aktivisti

Burada bir ekolojik yaşam alanı kuralım istiyoruz. Mahalle içinde kullanılabilir, erişilebilir bir yerde. Büyük kentlerde uzakta kaldığımız toprakla buluşacağız burada. 26 Ocak’tan beri buradayız. İnsanlar önce pencerelerinden izlediler, yoldan geçerken şöyle bir baktılar, daha sonra içeriye girip sorular sordular, sonrasında da aralarından bizimle çalışmaya gelenler oldu. Yazın burada çocuklar için film gösterimleri yapmak istiyoruz. İnsanların sosyalleşmesi ve birbirini tanımasına yardımcı olacağını düşünüyoruz. Biz burada bir yeşil alan görmek istiyoruz.

Üsküdar’da panel

Üsküdar Doğancılar Park Forumu bir yandan da, 16 Şubat’ta ‘Üsküdarlılar Üsküdar'ı Konuşuyor’ isimli bir panel organize ediyorlar. Kentsel dönüşüm, hukuki haklar, kazanımlar, mahallelerin başından geçen deneyimlerin konuşulacağı panel, 16 Şubat’ta saat 13:00’te Bağlarbaşı Kültür Merkezi'nde izlenebilir.

Kent Bostanı nedir?

Kent bostanı, İstanbul’da kent içi tarım arazileri olarak bilinirler. Osmanlı dönemi ziraat teknolojisi konularında çalışan ve Harvard Üniversitesi Tarih Bölümü doktora öğrencisi Aleksandar Şopov, İstanbul’da kent içindeki bostanların tarihinin Bizans dönemine dayandığını söylüyor (http://birgun.net/haber/akp-girmis-bostana-1097.html). Osmanlı arşivlerinde bostancılığa dair binlerce belge bulunduğundan bahsediyor. Ayrıca, kent bostanlarında bostanlardaki tarımsal üretimin mimari kalıntıları olan su kuyuları ve su havuzları da bulunuyor.