Kapalıçarşı Neden Bu Halde?

Temeli 1461 yılında atılan tarihi çarşının labirent şeklinde 30 bin 700 metrekareyi bulan bir büyüklüğe, 66 sokaklı 4 bin dükkana sahip. İçinde 5 cami, 1 okul, 7 çeşme, 10 kuyu, 1 şadırvan, 22 kapı, 17 han vardır. 25 bin kişinin çalıştığı çarşı günün her saatinde hareketli ve kalabalıktır. İstanbul ’a gelen yerli yabancı her turistin ziyaret etmek istediği tarihi çarşıda özellikle yaz aylarında 500 bin kişinin gezdiği tahmin ediliyor.

Tarihinde büyük depremler ve yangınlarla bugünkü şeklini alan Kapalıçarşı 1954 yılında çok büyük bir yangın geçirdi. Kapalıçarşı’daki dükkanların yarıdan fazlası bu yangında kül oldu. 1960 yılında kadar uzun bir süre onarımları devam etti. Yaklaşık 550 yıllık çarşı en son 1984 ve 1985 yıllarında basit onarımlar gördü. Bunun haricinde tarihi çarşı kapsamlı bir onarım ve restorasyona tabi tutulmadı.

Radikal'den Ömer Erbil'in haberine göre, Çarşı işyeri sahipleri tarafından gerek dükkan genişletmek gerekse işyerleri içinde izinsiz yaptıkları değişikliklerle ciddi tahribata uğradı. Statik yapısı bu tür nedenlerle tehlikeye girdi. Diğer yandan uzun dönem onarım yapılmadığı için çatı başta olmak üzere temelleri su alıp rutubete maruz kaldı. Çatı klima, su deposu, çanak anten gibi nedenlerle çoğu zaman tahribata uğradı. Tarihi çarşının çatısına kaçak tuvalet bile yapıldı. Bir belgesel çekimi sırasında farkedilen pisuvarın iş yeri sahibi tarafından kaçak olarak yapıldığı ortaya çıktı. Ancak bu durum tescilli ve sit kapsamında olan çarşıdaki başı bozukluğu gözler önüne seriyor.

2010 yılında Kapalıçarşı yenileme alanına dahil edildi. Hatta o dönem de ‘eyvah diğer yenileme alanları gibi burayı da yıkıp AVM’mi yapılacak’ endişeleri duyuldu. Ancak korkulan olmadı. Bu tarihten itibaren restorasyon için düğmeye basıldı. İstanbul İl Özel İdare bütçesinden Fatih Belediyesi’ne çok ciddi miktarda kaynak aktarımı yapıldı. Fatih Belediyesi röleve, restutisyon ve restorasyon projelerini Ütopya Mimarlık firmasına yaklaşık 16 trilyona ihale etti. Firma 2012 yılında projeleri İstanbul 1 Numaralı Yenileme Alanları Koruma Kurulu’na teslim etti. Ancak projeler bu tarihten itibaren kuruldan bir türlü çıkmadı yada çıkarılamadı. Kurul projeleri onaylasa belki de Kapalıçarşı için dönüm noktası olacak ve restorasyon başlayacaktı. Ancak gerek kurul gerekse Fatih Belediyesi’nin oyalamaları nedeniyle projeler bir türlü onaylanmadı. Üstelik Belediye mimarlık şirketine ihale bedeli ücreti de ödemeyince işler iyice sarpa sardı.

Uzmanlar çarşı bir süre daha bu halde kalırsa çökme riski yaşayabileceğinin altını ısrarla çiziyor. Çatısı akan, temelleri su alan çarşının bir an önce kapsamlı bir onarımının yapılması gerekiyor. Bu tür tarihi yapıların 10 yılda bir elden geçmesi gerekirken, tarihi çarşı 55 yıldır basit onarımlarla geçiştiriliyor. Esnaf dertli, tarih meraklıları dertli ama sorumlu yöneticiler tarihi binanın çöküşünü seyrediyor…