Selim Birsel

Selim Birsel, İstanbul’da hızlı bir kentsel büyümenin söz konusu olduğu bir dönemde gerçekleştirdiği yapıtını, kendi sınırlarını bilmeyen bir kentin temsili olarak betimliyor: “Sergi mekânında var olan dört sütunun etrafını pamuklu elyafla sardım, beyaz büyük bir küp elde ettim. Bu yapıyı, siyah grafitle boyanmış soba boruları delip geçiyordu. Bir gözetleme dürbünü gibi mekânın değişik yerlerine ve öteki sanatçıların işlerine bakılabiliyordu. Küpün içi asla görünmüyordu. İç işleyişini asla açık etmiyordu.” Sanatçının Türkiye adına 3. İstanbul Bienali’ne getirdiği öneri, eski Feshane binasının kamusal niteliğine dolambaçlı bir şekilde saldıran bir yerleştirmeydi. Bienal gevşek bir şekilde biricik ve son derece özgün bir kent olarak İstanbul kavramı üzerine odaklanmıştı. Birsel’in bu konuya yönelik çözümü, Feshane’nin içinde yer alan dört sütunun çevresini, aşağı yukarı 30 metrekarelik bir kutu oluşturacak şekilde, paketleme ve yalıtım amacıyla kullanılan köpüğe benzer beyaz sentetik bir kumaşla kaplamak oldu. Ortaya, dışarıdan kendisini bir koza gibi koruyan, boş, çevrilmiş, şeffaf olmayan bir alan çıktı. Duvarlarda yalnızca, top ağzını ya da tüfek namlusunu andıran, odun ya da kömür sobalarında kullanılan ısıtma boruları yer alıyor ve bunlar, farklı açılardan saldırgan bir tavırla duvarı delip geçiyorlardı. Küpün elyaf içine yerleştirilmiş olan ucuz soba boruları, 1980’li yıllarda Türkiye’de ortaya çıkan hızlı kentleşme döneminin gecekondularının basit ve geçici doğasını çağrıştırmaktadır. Kentle geçici iskân arasındaki ilişkiyi inceleyen yapıt, bizzat sergilenen nesneyi, yapılar arasındaki ilişkinin metaforuna dönüştürür. Geniş bir sergi mekânında yer alan yapıtlar arasındaki ilişkileri incelerken, diğer yapıtları çerçeveleyip görünür kılan bakış noktalarını kaydırır. Aynı anda, hem geçişe izin vermeyen boş bir uzam hem de serginin diğer bölümlerini izlemeye davet eden bir mekândır. Böylelikle, tıpkı kalabalık bir kentteki sıradan bir bireyin durumunda olduğu gibi, varlık içindeki yokluğa vurgu yapar. Bugün İstanbul Modern’de yeniden yaratılan yapıt, çevresindeki yapıtlarla yeni bir ilişki kuruyor.